وسواس احتكار چیست و چگونه می توان به همسری که بیماری وسواس احتکار دارد کمک کرد؟

مجموعه: رازهای موفقیت

اختلال وسواس احتکار

به تبع آن امور روزانه زندگی فرد مانند آشپزي، خوابيدن، نظافت و غیره مختل ميشود . فرد مبتلا به وسواس احتکار حتی تصور دور انداختن مقداري از اشيا غیر ضروری را هم به ذهن خود راه نمی دهد. این اختلال یکی از شاخه های اختلال وسواس اجبار( OCD) است و میتواند زمينه ساز بعضی بیماري های جسمانی، پائین امدن کیفیت عملکرد فرد در زمينه های گوناگون زندگی و همچنين مشکلات مالی و اقتصادی شود.

علل اختلال وسواس احتکار

اختلال احتکار میتواند زمينه روانی و ژنتیکی و یا حتی اثرات محیطی باشد. گرچه بطور واضح مشخص نشده است که علل اصلی این اختلال چه چیزی میتواند باشد ولی آنچه که تحقيقات تا به حال نشان داده است، این است که مشکلات ژنتیکی، عملکرد مغز و وقایع استرس زای زندگی با این اختلال مرتبط اند. بعلاوه از نظر برخی روانشناسان اختلال وسواس احتكار با بیماري های روانی زیر هم مرتبط است:

افسردگي

عدم كنترل انگيزه هاي لحظه ای خريد و دزدي

اضطراب و تشويش اجتماعي

اختلال دو قطبي

ويژگي هاي شخصيتي

علایم بالینی وسواس احتکار بعضی از مبتلایان گمان ميکنند که وسائلی که جمع اوري نموده اند ، بسیار ارزشمند است. بعضی ديگر جمع اوري وسائل را از ديگر اعضاء خانواد شان آموخته اند. تعدادی از این اشخاص به وسائلی که گردآوری نموده اند ، دلبستگی شدیدی دارند؛ بطوریکه عنوان ميکنند که هر یک از این وسائل خاطره ای را زنده می نماید و فکر کردن به این خاطره ها برایشان ارامش و خوشحالی به ارمغان می آورد.

برخی اشخاص هم با شعار« هر چیز که خار آید، یک روز بکار آید» فکر ميکنند که اشیائی که گردآوری نموده اند در روز مبادا به کارشان خواهد آمد. برخی ديگر از مبتلایان، زمانیکه با وسایلی که دور خود جمع نموده اند ، محاصره شوند، حس امنیت بیشتری ميکنند . بعضی ديگر هم دوست ندارند اسراف کنند.

پیامدهای اختلال احتکار

رفتارهای احتکاری پیامد های منفی زيادي براي فرد بهمراه خواهد داشت که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

به علل بهم ریختگی منزل، رعایت بهداشت عملا مقدور نیست. در نتيجه فرد امکان دارد به بیماري های جسمانی ناشی از الودگی دچار شود.

میل افراطی به خرید وسایل، فرد با مشکلات مالی جدّي رو به رو ميشود .

احتکار اشیاء در منزل سبب ميشود تا براي کارهایی مانند آشپزی، نظافت، راه رفتن، خوابیدن و... فضای کافی باقی نماند.

پیامدهای اختلال احتکار

از کجا بفهمم همسرم اختلال احتکار وسواسی دارد؟

زندگی با همسری که دوستش دارید، ولی وسواس احتکار دارد بی نهایت سخت و ناراحت کننده است و بی تردید بر ميزان صمیمیت در روابط اثر می گذارد.

احتمالا ترجیح دهید با دوستان و اقوام تان رفت و آمد نکنید، زیرا شرایط منزل تان را مناسب نمی دانید و زندگی در خانه ای که دوستش دارید براي تان سخت شود، چنانچه همسر شما ترکیبی از علایم گفته شده را دارد، حتماً باید وی را تشویق کنید که به دنبال دریافت یک کمک حرفه ای باشد. هر چه سریعتر جهت درمان اقدام شود، روند درمان موفقیت آمیزتر خواهد بود. احتمالا شما شلوغی و انباشتگی در اتاق همسرتان را احتکار وسواسی بدانید، ولی وی خود فکر ميکند تنها اتاق اندکی بهم ریخته است. اگر مشکل شما هم همین است می توایند عکسی از این اتاق تهیه کنید و براي بررسی به یک روان شناس یا روانپزشک در این حوزه نشان بدهید.

درمان وسواس احتکار

دارو درماني

تحقيق در مورد استفاده از داروهاي ضد افسردگي كه ميزان فعاليت سروتونين در مغز را افزايش مي دهد نشان مي دهد برخي از اشخاص مبتلا به خوبي نسبت به اين داروها واكنش نشان مي دهند ولی عده اي نيز نسبت به آن ها عكس العمل نشان نمي دهند.

درمان هاي شناختي

این درمان نوعي مشاوره هستند كه فراتر از يك" گفت و گو" به شمار مي رود. در اين شيوه درمان، درمانگر معمولاً به خانه فرد رفته و به آن ها مي آموزد كه چطور به درستي در مورد مايملك خود فكر كرده و در مورد آن تصميم بگيرند. در مورد اين شیوه درمان تحقيق زيادي انجام نشده و ميزان تاثير واقعي آن آنقدر مشخص نيست، ولی با مشاهده نمونه هاي موجود در درمان وسواس احتكار مي توان چنين برداشت كرد كه اين شيوه درمان بيش از دارو بر اشخاص مبتلا به وسواس احتكار تاثير داشته است.

درمان وسواس احتکار

چطور میتوانید به همسرتان که اختلال احتکار وسواسی دارد کمک کنید

نباید ها

اشخاص دچار اختلال احتکار با فکر این که اشیاء جمع اوري شده را دور بیندازند دچار هرج و مرج و رنج میشوند . احتمالا وسوسه شوید یک روز همه ی این بهم ریختگی ها و اشیاء به درد نخور را دور بریزید و خودتان و همسرتان را راحت کنید. ولی درست مثل خيلي از اختلال های روانی، وادار کردن کسی براي تغيير، اغلب بی تاثیر بوده و حتی میتواند مشکل را شدیدتر کند.

وسایل را بدون رضایت فرد دچار اختلال احتکار وسواسی دور نریزید. شاید به نظر برسد اگر بدون رضایت وی این کار را انجام دهید و قدری عتاب و سرزنش شوید ارزش این را دارد که منزل تان را تمیز و منظم و به دور از این هرج و مرج ها ببینید و همسرتان هم مجبور ميشود آرام آرام با این مسأله کنار بیاید، ولی دور ریختن وسیله ها نمی تواند غم و رنج شدید ناشی از از دست دادن وسایل را برطرف کند.

براي همین دور ریختن وسایل جمع اوري شده بدون اجازه و رضایت همسرتان در بلند مدت شیوه ی موفقی نیست و فرد احتکارکننده به احتمال بسیار زیاد خيلي زود به رفتار های گذشته اش برخواهد گشت. ضمنا همسرتان از شما ازرده و دلگیر و عصبانی ميشود و این میتواند احتمال تمایل وی براي اقدام به درمان را کم تر کند.

انتظار نداشته باشید فرآیند درمان یا جمع و جور شدن منزل تان یک شبه اتفاق بیفتد. براي یک فرد دچار اختلال احتکار زمان زيادي لازم است تا به مرحله ای برسد که هم افکار و رفتار های اشتباه و هم پیرامونش را تغيير بدهد.

رفتار های وسواسی همسرتان را تقویت نکنید. هر چند دور ریختن وسایلی که همسر شما جمع اوري کرده فایده ای ندارد، ولی افزودن به وسیله ها وی و تقویت رفتار های احتکارآمیزش هم اصلاً درست نیست. به عنوان مثال اگر همسرتان عادت دارد جعبه ی وسیله ها را نگه دارد کادو ای به وی ندهید که در جعبه باشد.

تلاش نکنید بهم ریختگی های همسرتان را جمع و جور و منظم کنید. این کار شما تنها سبب ميشود همسرتان نتواند به عمق و شدت مشکلی که دارد پی ببرد و با پیامدهای این عادت خود آن طوری که باید رو به رو شود.

انتظار نداشته باشید روند درمان، کامل و یکنواخت پیش برود. احتکار هم درست مثل رژیم گرفتن، ول خرجی، قمار و شراب خواری، عادتی است که درمان براي ترک آن میتواند گاهی پیش رونده و گاهی پس رونده باشد. صبور باشید و دست از تلاش برندارید. هیچ انساني کامل نیست و توانایی های اشخاص هم یکسان نیست. شما دست از ابراز علاقه و حمایت خود از همسرتان برندارید و در کنارش باشید.

باید ها

اکنون که ميدانيد در برخورد با همسرتان که اختلال احتکار وسواسی دارد چه نباید بکنید، احتمالا این سؤال براي تان مطرح شود که آیا براي کمک به همسرتان کاری میتوانید انجام دهید. هر چند اختلالی که منجر به احتکار وسواسی همسرتان شده امکان دارد چیزی باشد که وی مجبور است باقی عمرش را هم با آن سپری کند، ولی خوشبختانه شما میتوانید قدم هایی بردارید که به همسرتان کمک کنید فضای منزل و زندگیتان را قابل تحمل تر کند.

همسرتان را تشویق کنید به دنبال کمک درمانگر باشد. شما نمی توانید کسی را وادار کنید برخلاف اراده اش رفتار کند( وسایلش ر دور بریزد)، اما میتوانید کمکش کنید یک مشاور درمانگر خوب پیدا کند.

در مورد اختلال احتکار وسواسی مطالعه کرده و اطلاعات کسب کنید. احتمالا بعضی از اطلاعات و مقاله هایی که دردسترس همه قرار دارند، تصویر اشتباهی از وسواس احتکار ارائه بدهند و درست راهنمايي تان نکنند. پس باید به دنبال منبع های قابل اطمینان باشید.

چنانچه همسرتان از شما کمک خواست دریغ نکنید. همسر احتکارکننده شما امکان دارد حین یا پس از درمان از شما کمک بخواهد تا بتواند وسایل تلمبار شده اش را دور بریزد. حتماً به کمکش بشتابید و هر کاری از دست تان برمی آید انجام دهید.

به حرف های همسرتان گوش دهید و تلاش کنید وی را به جهت رفتار وسواس گونه اش قضاوت نکنید، درست همان طور که کسی را بابت داشتن بیماري دیابت یا آسم سرزنش نمی کنید. احتکار یک اختلال روانی است و چیزی نیست که کسی انتخابش کرده باشد .

تغييرات مثبت را هر چند که کوچک و جزیی اند ببینید و به آنها اهمیت بدهید. احتکار وسواسی یک مرتبه ای بوجود نمی آید و یک شبه هم حل نمی شود. چنانچه می بینید همسرتان سعی ميکند فضای کوچکی را تمیز و منظم کند یا سرانجام تصمیم گرفته که سراغ یک درمانگر برود، تشویقش کنید و حامی اش باشید. عشق و حمایت شما وسیله ای است براي کمک مؤثر به کسی که از اختلال احتکار رنج می برد.

جالب است بدانید از هر ۵۰ آمریکایی یک نفر دچار اختلال احتکار وسواسی است و تنها ۱۵ درصد از این اشخاص به دنبال درمان میروند . اثرات اختلال احتکار وسواسی شایع تر از آن است که فکرش را می کنید و هیچ راهکار صد در صدی و کاملی براي کمک به فرد دچار اختلال احتکار وجود ندارد، ولی صبر و محبّت و درک، کلید بهبودی است و تشویق همسرتان براي اقدام به درمان، قطعاً موثرترین قدمی است که میتوانید براي نجات زندگی مشترک تان بردارید.

گردآوری: بخش زناشویی بیتوته