متن نوحه سه ضرب قدیمی: نغمه‌ای حزن‌انگیز و دلنشین

مجموعه: شعر و ترانه

نوحه سه ضرب

روایت حماسه عاشورا در نوحه‌های سه ضرب

نوحه سه ضرب قدیمی 

نوحه‌های سه ضرب قدیمی، از جمله نغمه‌های آیینی و مذهبی هستند که در سوگواری و عزاداری ائمه اطهار (ع) به ویژه در ماه محرم و صفر خوانده می‌شوند. این نوحه‌ها با لحنی حزن‌انگیز و دلنشین، به بیان مصائب و مظلومیت اهل بیت (ع) می‌پردازند و در دل عزاداران، شور و شعور حسینی را برمی‌انگیزند.

تاریخچه و قدمت نوحه‌های سه ضرب

تاریخچه دقیق پیدایش نوحه‌های سه ضرب مشخص نیست، اما برخی معتقدند که این نوع نوحه‌ها از دوره صفویه به بعد رواج پیدا کرده‌اند. در آن زمان، سلسله صفویه به عنوان مذهب رسمی کشور، تشیع را برگزیدند و به ترویج فرهنگ و آئین‌های مذهبی، از جمله عزاداری برای ائمه اطهار (ع) پرداختند. در این دوره، مداحان و شاعران مذهبی، نوحه‌های متعددی در سوگ ائمه (ع) سروده و آهنگسازی ‌کردند که از جمله آنها، نوحه‌های سه ضرب بود.

ویژگی‌های نوحه‌های سه ضرب

نوحه‌های سه ضرب، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که آنها را از سایر نوحه‌ها متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

لحن حزن‌انگیز و دلنشین: لحن نوحه‌های سه ضرب، به گونه‌ای است که عاطفه و احساسات عزاداران را برمی‌انگیزد و آنها را در غم و اندوه مصائب اهل بیت (ع) شریک می‌کند.

استفاده از اشعار و مضامین مذهبی: در نوحه‌های سه ضرب، از اشعار و مضامین مذهبی مرتبط با مصائب ائمه اطهار (ع) استفاده می‌شود. این اشعار، به تبیین فلسفه و اهداف قیام عاشورا و همچنین مظلومیت شهدای کربلا می‌پردازند.

سادگی و روانی: نوحه‌های سه ضرب، با زبانی ساده و روان سروده می‌شوند و به گونه‌ای هستند که عموم مردم به راحتی می‌توانند با آنها ارتباط برقرار کنند.

استفاده از ریتم و آهنگ خاص: نوحه‌های سه ضرب، دارای ریتم و آهنگ خاصی هستند که به آنها زیبایی و دلنشینی خاصی می‌بخشد. این ریتم و آهنگ، به ایجاد شور و هیجان در عزاداران و تشویق آنها به نوحه‌خوانی و عزاداری کمک می‌کند.

متن های نوحه سه ضرب قدیمی

متن های نوحه سه ضرب قدیمی 

 ای اهل حرم میر و علمدار نیامد

سقای حسین، سردار نیامد

علمدار نیامد علمدار نیامد

عباس علمدار، دل من زار و تبدار

از غمت ای علمدار، شده بیمار

علمدار نیامد علمدار نیامد

علمدار حسین، ماه بنی هاشم

ای قمر منیر، ای یوسف گم گشته

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای ماه بنی هاشم، ای یوسف زهرا

ای نور دو عین، ای ساقی عطشان

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای ساقی عطشان، ای آب حیات

ای یار و غمخوار، ای همدم و رفیق

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای همدم و رفیق، ای یار و غمخوار

ای آب حیات، ای ساقی عطشان

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای یوسف زهرا، ای نور دو عین

ای ماه بنی هاشم، ای قمر منیر

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای قمر منیر، ای یوسف گم گشته

ای ماه بنی هاشم، ای یوسف زهرا

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای نور دو عین، ای ساقی عطشان

ای یار و غمخوار، ای همدم و رفیق

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای همدم و رفیق، ای یار و غمخوار

ای آب حیات، ای ساقی عطشان

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای ساقی عطشان، ای آب حیات

ای یار و غمخوار، ای همدم و رفیق

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای همدم و رفیق، ای یار و غمخوار

ای آب حیات، ای ساقی عطشان

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای ساقی عطشان، ای آب حیات

ای یار و غمخوار، ای همدم و رفیق

علمدار نیامد علمدار نیامد

ای همدم و رفیق، ای یار و غمخوار

ای آب حیات، ای ساقی عطشان

علمدار نیامد علمدار نیامد

علمدار حسین، غرق در خون شد

علمدار حسین، سر از تنش جدا شد

علمدار نیامد علمدار نیامد 

قدم قدم ثانیه شمارم

حرم حرم طاقتی ندارم

برا زیارت دل تو دل ندارم

به دل میگم از چه بی قراری

نشستی و ثانیه شماری

میگی به لب دم جز حسین ندارم

حرم نگو قبله گاه قلبمه

حرم نگو سوز و اه قلبمه

دلم به شینه دمم حسینه

 زیر پرچم حسین

امیری یا حسین (2) 

مدد مدد یا ضبیح العطشان

نظر نما یا قتیل العریان

رقیه دق کرده به کنج ویران 

سرت به نی پیکرت به صحرا

نوای دل گشته وا حسینا

امیر دل ها ای عزیز زهرا

حرم نگو قبله گاه قلبمه

حرم نگو سوز و اه قلبمه

دلم به شینه دمم حسینه 

زیر پرچم حسین

امیری یا حسین (2)

دو برادر دوبرادر دو شجاع بی نظیر         این علمدار سپاه او امیر 

این حسین اوابالفضل جوان                  این امام او امیر کائنان

این یکی از نسل پیغمبر بود                   اون یکی نور دل حیدر بود 

این یکی از سوی یمین او یسار       کرده جنگ با گروه نابکار

دو برادر دو برادر دو ابر مرد  دلیر    در میان روبهان مانند شیر 

لشکر از هر سو به هم پیچیده شد      جنگجویان را به هر بگریز شد 

هرکه می امد به جنگ این دومرد      با نگ تکبیر ابالفضل رشید

روح در جان حسینش می دمید      

گفت این فرزند پیغمبر منم       گفت ان از زاده حیدر منم 

صلی الله علیک یا ابا عبدالله

 بابی انت و امی یا ثارالله

 میدونم نوکری بلد نیستم

 میدونی اینقدا که بد نیستم

 هر چی باشه گریه کنم

 هر چی باشه سینه زنم

 هر جاییکه روضه به پاست

 یه پای ثابتش منم

 سفره داره کرمی

 سایه سرمی

 مهربون تر از مادرمی

 کربلا کربلا عکس حرم سنگ صبوره

 کربلا کربلا سلامم از راه دوره سفره

کرمی …. مهربونتر از مادرمی

 دم مرگم برس به فریادم

 که جوونیمو من برات دادم

 کاشکی آقا تابوتمو از دم هییت ببرن

 یادم کنن اسم منو گاهی تو روضت ببرن

 یاحسین هر نفسه دوری از تو بسه

 دستم به ضریت کی میرسه

 کربلا کربلا عکس حرم سنگ صبوره ….. سفره دار کرمی ….مهربون تر از مادرمی

 قبولم کن منو بخر آقا

 دم راس الحسین ببرآقا

 روضه گودال و شب

 جمعه حرم سینه زنی

 مادری میگه بمیرم

 ای پسرم بی کفنی

 نوکر فاطمه ام

 آقای همه ام

 شبهای جمعه

 علقمه ام 

 کربلا کربلا عکس حرم سنگ صبوره کربلا کربلا سلامم از راه دوره سفره دار کرمی …

 گفت ان بابم علی مرتضاست    گفت این مادر مرا خیر النساست 

گفت این عباس نام اور منم    گفت ان از زاده حیدر منم

شب های جمعه میگیرم هواتو

اشک غریبی میریزم برا تو

بیچاره اون که حرم رو ندیده

بیچاره تر اون که دید کربلا رو

اقای بهشتی ارباب خوبم

با تو در طلوعم بی تو غروبم

بازم از غمت مشت بر دل میکوبم

ارباب خوبم

هوای تو منو بازم کرده دیوونه

به پای تو دیوونه باید سر بشکونه

 انا مجنون الحسین ثارلله

انت مولا یا ابا عبدالله

 ای کاش کربلا بودم

همراه شما بودم

میرفت سر من روی نی ها اقا اقا

بزا دستاتو تو دستم اقا

با تو هستم با بودم اقا

به ره دوست باده خوردن یعنی

منو عشقت کرده مستم اقا

دوباره دلم هواتو کرده

هوای صحن و صراتو کرده

حسین ثارلله

عشقت عشق دنیامه

شور دل شیدامه

با تو منو میشناسن هرجا اقا اقا

یه دیوونم که به پات میمونم

بزا واست سرمو بشکونم

همه دنیام پای روضت طی شد

تا قیامت پای تو میمونم

حسین ثارلله

 

 فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

شش ماهه اصغر می دهد، هم عون و جعفر می دهد

امشب حسین دلداری فرزندخواهر می دهد فردا سر و دست و بدن در راه داور می دهد

فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

امشب شه دنیا و دین،با قلب مجروح و غمین – گوید به زین العابدین باشد وداع آخرین

ای دل غمین حالم ببین از جور قوم مشرکین – فردا یقین شمر لعین آبم ز خنجر می دهد

فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

امشب کند لیلا فغان زینب بود بر سر زنان  این از غم سلطان دین آن از فراغ نوجوان

این در صدای الحذر آن در نوای الامان   این با برادر در سخن آن دل به اکبر می دهد

فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

امشب حسین در کربلاگردد به دور خیمه ها – گاهی به بانگ یا نبی گاهی به صوت یا اخا

گاهی به فکر کودکان گه در نماز و در دعا – فردا به راه امتحان سر را به کافر می دهد

فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

امشب همه اطفال او را تشنگی در گفتگو – غم در دل و خون در گلو بشکسته سر بگشاده مو

باشد برادر در سخن گه با پدر گه با عمو – فردا حسین این جمله را تسلیم خواهر می کند

فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

امشب سکینه از عطش بگرفته دامان پدر – هر دم زند بر سینه و گاهی به پهلو گه به سر

گوید که ای جان پدرعزم سفر مگر داری – سید چو مجنون با قلم تشکیل دفتر می دهد

فردا حسین سر می دهد ،عباس و اکبر می دهد (۲)

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته