کاهش چشمگیر ازدواج دانشجویی/ الگوی ازدواج آسان شکست خورد؟!
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : شنبه, 08 مهر 1402 09:56
روزنامه جهان صنعت نوشت: ازدواج دانشجویی که با هدف الگوی ازدواج آسان شکل گرفت از رونق افتاد. مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته ازدواج‌های دانشجویی در دهه ۹۰ کاهش چشمگیری داشت. سال ۹۱ بیشترین ازدواج دانشجویی در کشور ثبت و پس از آن روند این ازدواج‌ها کاهشی شد. بحران سالمندی یکی از بحران‌هایی است که کارشناسان هشدار می‌دهند در سال‌های آینده گریبانگیر ایران شود. قانون جوانی جمعیت هم نتوانست جلوی روند کاهشی ازدواج و فرزندآوری و نزدیک شدن به این بحران را بگیرد. در همین حال آمارهای رسمی هم نشان از کاهش چشمگیر ازدواج دانشجویی در کشور می‌دهد.
ازدواج دانشجویی که با هدف آسان شدن ازدواج از دهه ۷۰ شکل گرفت دیگر رونقی ندارد؛ حالا یا با دلایل فرهنگی یا اقتصادی. اگر فرض را مشکلات اقتصادی افراد بگذاریم، نکته این است که با ازدواج آسان دانشجویی نگرانی همچنان برجاست. همچنان هزینه‌های زندگی باری است که به دوش کشیدن آن برای افراد چندان کار راحتی نیست.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی وضعیت تجرد دانشجویان در ایران، پیشنهاد داده امتیازات و خدمات رفاهی بیشتری به دانشجویان متاهل تعلق گیرد تا به افزایش ازدواج‌ها در کشور بینجامد.
۱۳ میلیون مجرد در ایران
بر اساس آخرین آمارهای رسمی نرخ باروری کل کشور در سال ۱۴۰۰ به ۱/۷۱ رسیده است، یعنی به زیر سطح جانشینی ۲/۱٫ اگرچه در لایحه برنامه هفتم توسعه نرخ باروری ۵/۲ هدف‌گذاری شده، اما کارشناسان می‌گویند با توجه به شرایط فعلی این هدف‌گذاری واقع‌بینانه نیست و به نتیجه نمی‌رسد.
بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حدود ۱۳ میلیون مجرد در کشور داریم که حدود ۵/۲ میلیون نفر از آنها در حال تحصیل هستند. در ادامه این گزارش به آمار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ پرداخته شده است. براساس این آمارها، در سال تحصیلی گفته‌شده حدود سه میلیون و ۱۸۰ هزار دانشجو در کل کشور داریم. از این میان حدود ۶۲۰ هزار نفر از آنها متاهل هستند. به عبارتی حدود ۲۰ درصد دانشجویان را متاهلان تشکیل می‌دهند.
کاهش ازدواج دانشجویی
مقایسه آمارهای ازدواج دانشجویی طی سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۱ نشان می‌دهد که سن ازدواج دختران دانشجو ۲۸/۲۲ سال و پسران ۰۷/۲۵ سال است. از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ روند سن ازدواج دانشجویی نزولی شده و از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱ سن ازدواج روند صعودی به خود گرفته است.سال ۱۳۹۱ بیشترین تعداد ازدواج دانشجویی یعنی ۶۱ هزار و ۴۰۰ نفر ثبت شده و در سال بعد از آن این آمار تقریبا نصف شد و به ۳۸ هزار و ۵۰۱ نفر رسید. در حالی که تعداد دانشجویان سال ۱۳۹۲ نسبت به سال قبل از آن افزایش داشت. کاهش ازدواج‌های دانشجویی در سال‌های بعد هم مشهود است. در سال ۱۳۹۷ و قبل از شیوع کرونا به ۱۹ هزار و ۳۰۰ نفر رسید. بنابراین در دهه ۱۳۹۰ ازدواج‌های دانشجویی کاهش چشمگیری داشته‌اند که البته این آمار با روند کلی ازدواج در جامعه همخوانی دارد که بخشی از آن به کوچک شدن جامعه در سن ازدواج مربوط می‌شود.
۶ درصد از دانشجویان کار تمام‌وقت دارند
پیدا کردن شغل یکی از دغدغه‌های افراد از همان بدو ورود به دانشگاه و حتی پیش از شروع تحصیلات دانشگاهی است. برخی از کارشناسان می‌گویند بیکاری و نداشتن چشم‌اندازی از آینده یکی از دلایل بی‌میلی افراد برای ازدواج است. اما وضعیت شغلی دانشجویان در ایران چگونه است؟
پیش از این ایسپا در گزارشی با عنوان سبک زندگی دانشجویان وضعیت تاهل و اشتغال آنها را بررسی کرد. بنا بر این گزارش، حدود ۷۹ درصد دانشجویان پاسخگو، مجرد و ۱۹ درصد هم متاهل هستند. از شاخص‌های دیگری که در گزارش ایسپا آمده، وضعیت اشتغال دانشجویان است. ۶۳ درصد از دانشجویان پاسخ داده بودند که ضمن تحصیل مشغول به انجام هیچ شغلی نبودند. ۲۵ درصد از آنها هم کار پاره‌وقت و ۷/۵ درصد نیز دارای شغل تمام‌وقت هستند.
وضعیت تجرد زنان و مردان تحصیلکرده
از دیگر داده‌هایی که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به آن پرداخته، می‌توان به وضعیت میانگین سنی زنان و مردان اشاره کرد. در بخشی از این گزارش که به آمارهای ثبت‌احوال استناد کرده، آمده که میانگین سنی ازدواج زنان در کشور ۴/۲۳ سال است. ۷۳ درصد از زنانی که در این سن هستند و وارد تحصیلات دانشگاهی شده‌اند، هرگز ازدواج نکرده‌اند.
وضعیت تجرد مردان تحصیلکرده چگونه است؟ براساس گزارش سن میانگین مردان در کشور که ۶/۲۷ سال است، ۷۰ درصد مردان بالای ۲۷ سال که دانشگاه رفته‌اند، ازدواج نکرده‌اند. در ادامه این گزارش آمده تجرد افرادی که به تحصیلات دانشگاه در مقاطع بالاتر ادامه داده‌اند نیز بیشتر از افرادی است که از یک مقطع فارغ‌التحصیل شده‌اند و ادامه نداده‌اند.
مرکز پژوهش‌های مجلس: شرایط ازدواج آسان فراهم شود
بازوی پژوهشی مجلس با مقایسه آمار ازدواج دانشجویی و مقایسه آن با دانشجویان متاهل، نوشته که بخش چشمگیری از دانشجویان با افراد خارج از دانشگاه ازدواج می‌کنند. در ادامه هم آمده که به‌رغم مطلوبیت ازدواج دانشجویی با توجه به آمار پایداری حدود ۹۴ درصد از ازدواج‌های دانشجویی، این موضوع یک فرصت است برای کاهش جامعه افراد هرگز ازدواج‌نکرده. به‌گونه‌ای که رفع موانع تسهیل ازدواج دانشجویان به پوشش قابل توجهی از افراد هرگز ازدواج‌نکرده در کل جامعه منجر خواهد شد.
مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که استفاده از ظرفیت نظام آموزش عالی در فراهم آوردن شرایط ازدواج آسان در دوران دانشجویی و رفع موانع اولیه آن راهبرد مهم و اثرگذاری در حل مساله ازدواج جوانان است. به‌گونه‌ای که اگر فقط ۵۰ درصد از جمعیت حدود ۲/۵ میلیون دانشجوی مجرد با افراد خارج از دانشگاه ازدواج کنند، حدود ۲/۵ میلیون نفر از افراد هرگز ازدواج‌نکرده (معادل یک‌چهارم از این جامعه افراد) تشکیل خانواده می‌دهند.
چاله فقر
در همین راستا دکتر «امیرمحمود حریرچی» جامعه‌شناس با اشاره به کاهش ازدواج در یک دهه گذشته به «جهان‌صنعت» گفت: دلایل کاهش ازدواج براساس ترتیب و اولویت نیستند اما می‌توان به مواردی اشاره کرد. یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش ازدواج، مسائل و مشکلات اقتصادی است. کار و اشتغال، تامین مسکن، تامین مخارج ازدواج و خرید لوازم مورد نیاز و پرداخت مهریه از جمله دلایل اصلی برای کاهش ازدواج عنوان شده است.
وی با بیان اینکه علاوه بر عوامل خارجی، دلایل ذهنی و انگیزه‌هایی نیز وجود دارند که منجر به کاهش ازدواج در میان جوانان شده است، افزود: مشاهده زندگی دیگران و دشواری‌های آنها، مشاهده حجم طلاق و گسترش آن، تاثیر سلبریتی‌ها و افراد مشهور هنری و… را می‌توان از دیگر دلایل موثر در کاهش ازدواج دانست.
این جامعه‌شناس با اشاره به اهمیت و کارکرد خانواده بیان کرد: کارکرد خانواده سنتی شامل چند مورد اساسی از جمله تنظیم روابط جنسی، ادامه نسل، تامین نیازهای مادی و عاطفی، تامین امنیت، حمایت در شرایط دشوار و به ارمغان آوردن اعتبار اجتماعی برای افراد است. در جهان مدرن، این کارکردها از خانواده گرفته شده است و افراد برای تامین نیازهای گفته‌شده، آنها را در بیرون از خانواده جست‌وجو می‌کنند. مثلا اگر یک فرد سال‌ها پیش ازدواج می‌کرد افراد خانواده و اقوام برای شروع زندگی به او کمک می‌کردند، اما حالا این کمک به صورت وام و از طریق بانک می‌شود.
حریرچی ادامه داد: مهم‌ترین موضوع، راهکار پیدا کردن برای دلایل کاهش ازدواج است، اما چه کسی در این خصوص فرهنگ‌سازی می‌کند؟ می‌توان از رادیو، تلویزیون، رسانه‌ها، منبرها، سازمان تبلیغات و دانشگاه برای صحبت در این مورد استفاده کرد. اگر قادر به حل بخشی از این مسائل باشیم، قطعا می‌توان مسیر را پیدا کرد. برای این کار می‌توان نمونه‌هایی از خانواده‌های موفق را به جوانان نشان داد و البته باید بخشی از واقعیت جامعه را نیز پذیرفت و خروج از قاعده‌مندی را تحت نظر قرار داد. به عنوان مثال در یک زمانی آن قدر درباره اعتیاد و صحبت کردن درباره آن سخت گرفتیم که هیچ‌کس نمی‌توانست اطلاعات لازم را به دست بیاورد و در نهایت باعث رواج آن شد و تبدیل به بیماری شد، اما بعد از آن، فضایی برای ترک اعتیاد افراد و کمک کردن به آنها ایجاد و مسیر درمانی طی شد.
