خاک مرگ بر گُرده تمدن جهانی جیرفت

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : پنج شنبه, 19 مرداد 1402 10:51

دریغ از یک نگهبان و دریغ از یک لامپ؛ درست زمانی که تاریکی شب هم داشت عصبانیت خودش را از این مهجوریت تاریخ و تمدن چندهزارساله بر سر ما خالی می کرد، مجبور شدیم پله های چوبی را بپیماییم؛ از هر چند پله، یکی دو تا شکسته شده بود و باید حواسمان می بود که پایین نیفتیم و زخمی نشویم.

تا بالای تپه رفتیم؛ به جای آنکه پایین را بنگریم، ابتدا آسمان را نگریستیم تا ستاره ها را از محوطه باستانی کنارصندل تماشا کنیم؛ جایی که چندهزار سال پیش مهد تمدن بشریت بوده است.

به زحمت خودمان را به پایین تپه رساندیم؛ البته مجبور شدیم دست همدیگر را بگیریم که پرت نشویم؛ رسیدیم به جایی که کتیبه گِلی چندهزار ساله را درون محفظه‌ای قفل شده، در یک پلاستیک نگه داشته بودند؛ من مانده بودم آنجا در آن لحظه چطور صحنه پیش رو را تصور و تحلیل کنم.

بهتر است از تنهایی و مشکلات موجود در پهنه تاریخی و تمدن کنارصندل بیشتر برایتان روایت نکنم؛ سوار ماشین هایمان شدیم و حرکت کردیم؛ آنقدر تاریک بود که راه را داشتیم به سمت جاده گم می کردیم. یکی دو کپر آنجا گذاشته بودند، ساختمانی که مثلا قرار بوده رستوران باشد یا هرچیز دیگری؛ نمی دانم، در آن لحظه نمی خواستم به هیچ چیزی فکر کنم؛ آنقدر خشم همه ما را فراگرفته بود که نمی توانستیم به چیز دیگری هم فکر کنیم؛ راهمان را گرفتیم و برگشتیم؛ من فقط داشتم به این جمله می اندیشیدم: مگر می شود انسان، انسان باشد، عشق و محبت داشته باشد، ایران‌دوست باشد و علاقه‌مند به هویت خود اما اینطور بی توجه به آثار تاریخی بماند؟ اصلا سازمان میراث فرهنگی هم بودجه نداشته باشد یا بودجه ندهد، از هیچ راه دیگری نباید فکر راه و چاره ای کرد و گذاشت این تاریخ همینطور آب برود و آب برود؟

این تصویر مربوط به چندماه قبل بازدید خبرنگاران ایرنا از محوطه تپه باستانی کنارصندل است؛ یکی از دهها اثر باستانی و تاریخی که در جنوب کرمان در نزدیکی شهرهای جیرفت و عنبرآباد قرار دارد و حالا در ادامه انتقادهای قبلی، صداها از جنوب استان بلندتر برخاسته در اعتراض به بی توجهی های میراث فرهنگی به این منطقه.

منتقدان در جنوب استان کرمان از کم توجهی به حوزه میراث فرهنگی در این منطقه که سابقه غنی فرهنگی و تاریخی دارد گله‌مند و صدای اعتراضشان هم بلند است؛ هرچند مسئولان میراث فرهنگی نیز در پاسخ به انتقادها، به بضاعتی اشاره می کنند که اساسا اندک است و مدعی هستند تلاش کرده اند توازن را در خدمات رسانی به جنوب کرمان پهناور رعایت کنند.

استان پهناور کرمان با هشت اثر جهانی، بیش از ۷۰۰ اثر ملی و هزاران جاذبه تاریخی و طبیعی ظرفیت ها جذابیت های باستانی و طبیعی فراوانی دارد که تعداد زیادی از آنها در قلمرو مناطق جنوبی این استان قرار گرفته است که هر کدام ارزش و اعتبار خاصی به این منطقه می دهند.

در مناطق جنوبی کرمان بناها و محوطه های باستانی فراوانی وجود دارد و تمدن هلیل رود در جیرفت با تاریخ چند هزار ساله از محل های پیداش تمدن به شمار می رود که از آن اشیا و آثار تمدنی بسیاری کشف شده که افق های تازه ای را در عرصه نشانه ها و تاریخ تمدن غرب آسیا گشوده است.

شهر دقیانوس و مسجد تاریخی جیرفت، تپه های باستانی روستای کُنار صندل، قلعه های تاریخی منوجان و کهنوج، منطقه گردشگری و آبشار دلفارد، آبشار فاریاب، هتل کپری قلعه گنج، میل فرهاد رودبارجنوب و غیره از مهمترین جاذبه های گردشگری شهرستان های جنوبی کرمان محسوب می شوند.

صدای بلند انتقادها از کم توجهی به میراث جنوب کرمان

گرچه جنوب کرمان به لحاظ اقلمی، جغرافیایی و فرهنگی داشته های غنی زیادی دارد اما مسئولان و فعالان حوزه میراث فرهنگی اذعان می کنند که اداره کل میراث فرهنگی آنطور که باید به مناطق جنوب کرمان رسیدگی نمی کند و برخی نمونه های آن را هم در نابسامانی تپه کنار صندل جیرفت مثال می زنند که پس از کاوش ها به حال خود رها شده و در معرض تخریب است.

احمد بلندنظر فرماندار جیرفت اخیرا در دیدار با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمان به شدت از کم توجهی این اداره کل به جنوب کرمان انتقاد کرد و اظهار داشت: مشکل اساسی مجموعه میراث فرهنگی جیرفت اینکه این مجموعه در حد نمایندگی است، هرچند در تابلو آن عنوان اداره درج شده است، اما هنوز چارت اداری و ساز و کار مشخصی ندارد و این در شان جیرفت باستانی نیست.

وی تصریح کرد: مردم از عملکرد ما در حوزه میراث فرهنگی گلایه‌مند هستند و من حق را به آنان می‌دهم، زیرا در طی همه این سال ها هیچ اتفاق قابل توجهی در حوزه میراث فرهنگی در شهرستان شاهد نبودیم.

فرماندار جیرفت با اشاره به لزوم تعیین تکلیف حریم محوطه تاریخی کنارصندل افزود: تپه باستانی کنارصندل و شهر قدیم جیرفت نیاز به مرمت اضطراری دارد تا از تخریب بیشتر آن جلوگیری شود.

بلندنظر ادامه داد: این اعداد و ارقام اعتباراتی هم که عنوان می شود روی کاغذ است، زمانی ما آن را می بینیم که به مرحله اجرا درآیند.

همچنین تعدادی از دیگر مسئولان، فعالان رسانه ای و فرهنگی نیز نسبت به حذف منطقه جنوب کرمان در برنامه سفر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و قائم مقام وی، به استان کرمان در سال گذشته و سال جاری اظهار گلایه کرده بودند.

ذبیح الله اعظمی نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به بی اطلاعی از سفر قائم مقام وزیر میراث فرهنگی به استان کرمان و ضمن گلایه شدید از روند کُند ساخت‌ موزه منطقه ای جیرفت به دلیل تخصیص نیافتن اعتبار، افزود: متاسفانه روند احداث این‌ موزه بسیار آهسته و کُند است و وزیر میراث فرهنگی باید در این زمینه پاسخگو باشد.

پاسخ میراث و اختصاص ۱۶۰ میلیارد ریال تسهیلات تبصره ۱۸ به جنوب کرمان

البته در کنار انتقادها، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان نیز ضمن رد بی توجهی به حوزه میراث فرهنگی جنوب کرمان گفت: ما بر توازن خدمات در حوزه های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای جنوب و شمال استان تاکید داریم و پروژه های خوبی در حوزه گردشگری جنوب استان برای سرمایه گذاری تعریف کرده ایم.

فریدون فعالی افزود: اخیرا ۳۰۰ میلیارد ریال تسهیلات تبصره ۱۸ برای استان کرمان تخصیص داده شد که ۱۵۰ میلیارد ریال یعنی نیمی از آن به یک پروژه در جنوب استان کرمان اختصاص یافت.

وی اظهار داشت: پروژه ساخت موزه جیرفت پس از چند سال توقف نیاز به بازنگری و فاز بندی داشت که این کار انجام شده است و در سفر اخیر قائم مقام وزیر میراث فرهنگی به استان کرمان نیز مبلغ ۲۰۰ میلیارد ریال برای آن به عنوان یکی از موزه های اولویت دار کشور، اختصاص یافت.

اختصاص ۶۰۰ میلیارد ریال اعتبار سفر رییس جمهور به موزه جیرفت

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان تصریح کرد: همچنین ۶۰۰ میلیارد ریال نیز اعتبارات سفر رییس جمهور برای موزه جیرفت مصوب شده که بیشترین اعتبار سفر برای یک پروژه میراث فرهنگی استان محسوب می شود.

وی ادامه داد: کارگاه بازسازی موزه جیرفت دوباره احیا و فعال شده که اجرای فاز اول ساخت موزه جیرفت سه سال پیش بینی شده است.

در حوزه میراث فرهنگی بدون برنامه نباید فعالیت کرد

فعالی با اشاره به ساماندهی محوطه تاریخی کنار صندل جیرفت خاطرنشان کرد: بدون برنامه و کاوش در حوزه میراث فرهنگی نباید فعالیت کرد و طی سال های گذشته بحث کاوش های باستان شناسی محوطه کنار صندل انجام شد تا بتوانیم اعتبارات مرمت و حفظ آن را دریافت کنیم.

وی ادامه داد: ۲۵ میلیار ریال اعتبار برای ساماندهی این محوطه مصوب شده تا طبق طرح انجام شود و با انجام ساماندهی محوطه کنار صندل جیرفت در سال جاری این محوطه به سایت موزه تبدیل می شود تا گردشگران از آن بازدید کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان گفت: در بحث اعتبارات به جنوب کرمان نیز توجه و در روستای گردشگری دلفارد نیز عملیات ساخت مجتمع خدماتی و سرویس بهداشتی با اعتبار ۲۵ میلیارد ریال به زودی آغاز می شود.

وی بیان کرد: همچنین مرمت قلعه های تاریخی جنوب کرمان مانند منوجان و کهنوج نیز در حال انجام است.

مسئولان میراث کرمان همواره در برابر منتقدان پاسخ می دهند که حوزه میراث فرهنگی و گردشگری به دلیل وسعت و تعداد بسیار زیاد آثار تنها با بودجه دولتی قابل رسیدگی نیست و نیاز به اختصاص اعتبارات از محل های دیگر دارد.

با وضع موجود به نظر می رسد نیاز است در جنوب کرمان نیز علاوه بر برقراری توازن در اعتبارات و ارائه خدمات، سرمایه گذاران بخش خصوصی ورود بیشتری به مباحث میراثی و گردشگری داشته باشند.

استان کرمان با هشت اثر ثبت جهانی بیشترین تعداد آثار ثبت جهانی را در بین استان های کشور دارد؛ ارگ بم (بزرگترین سازه خشتی جهان)، روستای دست‌کند میمند با چندهزارسال قدمت، باغ زیبای شازده با ویژگی های منحصر به فرد معماری عمارت آن، دشت کویر لوت در منطقه شهداد کرمان که قدیمی ترین درفش جهان از آنجا به دست آمده و سه قنات «گوهرریز» جوپار در شهرستان کرمان، «اکبرآباد» و «قاسم آباد» در شهرستان بم به ثبت جهانی رسیده اند و همچنین روستای دارستان و شهرستان سیرجان به عنوان شهر یا دهکده جهانی گلیم به واسطه خاستگاه گلیم شیرکی پیچ آن در فهرست آثار جهانی قرار دارد.

ایرنا