تراژدی تلخ سد خرسان سه و آوارگی هزاران نفر در سادات محمودی دنا

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : سه شنبه, 17 مرداد 1402 21:40

به گزارش ایلنا، مطالعات احداث سد "خرسان ۳" از سال ۱۳۸۶ آغاز و از سال ۹۰ هم عملیات اجرایی آن شروع شده است، بنابگفته "منصور کریم زاده" فرماندار لُردگان استان چهارمحال و بختیاری، مجموع پیشرفت فیزیکی سد و نیروگاه این سد اکنون ۱۷ درصد است.

ساختگاه سد «خرسان ۳» در شهرستان لُردگان استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد و بخشی از مخزن آن هم در دهستان سادات محمودی شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد جانمایی شده است. براساس طراحی اولیه این سد، حجم مخزن بیش از یک میلیارد مترمکعب در نظر گرفته شده و ساخت آن می‌تواند اقلیم هر دو استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری را تحت تاثیر قرار دهد. 

دهستان سادات محمودی شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد حدود ۱۷ روستای بزرگ و کوچک دارد که بعد از آبگیری سد خرسان سه یا به صورت کامل یا بخشی از آنها در مخزن سد قرار می‌گیرند و زیرآب می‌روند و در صورتی که ایجاد و به بهره‌برداری برسد ۱۰ هزار نفر در این استان آواره می‌شوند.

سد خرسان سه با ۲۴ کیلومترمربع وسعت، حدود ۱۹۵ مترارتفاع، یک میلیارد و ۱۸۵ میلیون مترمکعب حجم و ۳۹ کیلومتر طول یکی از بزرگترین سدهای بتنی خواهد بود که بنا بگفته مسئولان شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اهدافی نظیر تولید انرژی برق آبی، تنظیم جریان، افزایش عمر مفید سدهای پایین دست و کاهش هزینه‌های سیستم‌های سیلاب در سد خرسان‌۲ و ۳ را دنبال می‌کند.

برخی از اهالی روستاهای "گل چهرآباد"، " کُله حمام"، "دِزَکِ علیا و سفلی"، "کَلهِ گه" و " دو راه" در گفت و گوهای جداگانه با ایلنا از یاسوج به طرح مشکلات احداث سد خرسان سه در دهستان سادات محمودی شهرستان دنا می‌پردازند و می‌گویند اگر این سد احداث شود باید شاهد شروع بدبختی و فلاکت مردمان حاشیه آن برای نسل‌ها و قرن‌های آینده بود.

"سید علی انیشه" ۶۵ ساله و یکی از بزرگان روستای «کُله حمام» دهستان سادات محمودی، کوچ اجباری از این دهستان بخاطر احداث سد خرسان سه را سرفصل نابودی زندگی عشایری و دامداری خود و دیگر روستانشینان می‌داند و می‌گوید: اگر این سد احداث شود اتفاقات تلخی برای مردم منطقه رخ می‌دهد.

"علی صداقت" ساکن روستای «گل چهرآباد" هم به مشکلات ساخت سد خرسان سه و زیرآّب رفتن ۱۷ روستا  اشاره و اظهار داشت: با ساخت این سد، مردم این روستاها باید جابه جا شوند که در این صورت بیشتر افراد مُسنِ این منطقه دچار مشکلات روانی و افسرده خواهند شد و پس از چند ماه همه می‌میرند.

"سیدرضا انیشه" عضو شورای روستای «کُله حمام» دهستان سادات محمودی هم جمعیت روستای‌شان را حدود 100 نفر عنوان و خاطرنشان کرد: با ساخت سد خرسان سه معضلات و مشکلاتی به خصوص در زمینه دامداری و کشاورزی برای مردم این روستا ایجاد می‌شود چراکه شغل بیشتر ساکنان این روستا کشاورزی و دامداری است.

"علیرضا رضایی فرد" دهیار روستای «دزک علیا و سفلی» هم با بیان اینکه این روستا حدود ۱۶۰ خانوار با جمعیتی بیش از ۷۰۰ نفر دارد و با ساخت سد خرسان سه در منطقه سادات محمودی مشکلات زیادی برای مردم و اهالی این منطقه پیش می‌آید.

وی گفت: در هر روستای منطقه یک یا دو مدرسه که اغلب نوساز هستند زیر آب می روند و روستای "دزک" نیز دو مدرسه ابتدایی، راهنمایی دارد.

"زینل شوریه" از اهالی روستای «کله گه» هم تاکید کرد: ساخت سد خرسان سه چیزی جز ضرر برای مردم منطقه دهستان سادات محمودی ندارد و طبیعت، اراضی کشاورزی، درختان بلوط و این آب و خاک را از دست خواهیم داد و آواره می شویم.

"رمضان پور"، کارشناس مرکز جهادکشاورزی سادات محمودی هم با بیان اینکه با احداث سد خرسان سه بیش  بیش از ۱۰۰ هکتار اراضی زراعی و باغی آبی و بالغ بر ۴۰۰ هکتار اراضی دیم منطقه سادات محمودی زیر آب می‌رود، اظهارداشت: با این وضع، مشکلات زیادی برای مردم منطقه ایجاد خواهد شد.

یک فعال محیط‌زیستی هم با بیان اینکه تجربه نشان داده است که انتقال آب میان حوضه‌ای نمی‌تواند ثمربخش باشد و نتیجه احداث سد خرسان سه، نابودی درختان بلوط منطقه و خالی از سکنه شدن ۱۷ روستا است، اظهارداشت: آوارگی، حاشیه‌نشینی و بیکاری یکی از ده‌ها معضلی است که این کوچ اجباری به مردم تحمیل می‌کند. 

"امید سجادیان" گفت: با وجود اینکه مخزن این سد در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد ولی این استان اجازه برداشت از آب آن را ندارد و وزارت نیرو نیز اجازه هیچ برداشتی را به مناطق حاشیه سد نمی‌دهد، در واقع از حجم یک میلیارد و ۱۸۰ میلیون متر مکعبی آن، سهمی برای استان درنظر گرفته نشده و فقط برای انتقال آب بین حوضه‌ای برای فلات مرکزی و صنایع آب بر است.

وی افزود: یکی از نگرانی‌های فعالان محیط‌زیست استان این است که مهاجرت طایفه‌های قدیمی این منطقه، پیوندهای قومی آنها را کمرنگ می‌کند و بدنبالش معضلات اجتماعی و تغییرات نامأنوس فرهنگی رخ می‌دهد. علاوه بر مهاجرت هزاران نفر از روستاهای کهگیلویه و بویراحمد، گورستان چهار هزار و ۵۰۰ ساله سادات محمودی شهرستان دنا هم زیر آب خواهد رفت.

سد خرسان ۳ افزایش حاشیه نشینی یاسوج را در پی دارد

فرماندار شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد هم با تاکید براینکه با ساخت و آبگیری سد خرسان ۳ حدود ۱۷ روستا با جمعیتی حدود ۱۰ هزار نفر از دهستان سادات محمودی شهرستان دنا در این استان زیر آب می رود، اظهارداشت: با این وضعیت، این جمعیت به شهر یاسوج سرازیر می‌شوند و مُنجر به حاشیه نشینی خواهد شد.

"کورش درخشان زاده" با اشاره به آسیب‌های اجتماعی برای منطقه سادات محمودی و سایر مناطق استان کهگیلویه و بویراحمد به خصوص شهر یاسوج، خاطرنشان کرد: سد خرسان سه مجوز زیست محیطی ندارد و آثار مخرب جبران ناپذیری برای اکوسیستم شهرستان دنا و منطقه خواهد داشت.

فرماندار شهرستان دنا با اشاره به اینکه با ساخت این سد آثار باستانی و تاریخی زیادی تخریب و زیر آب خواهند رفت که برخی از این آثار مربوط به دوره عیلامی‌ها است، یادآورشد: قبرستان تاریخی و نادر هفت هزار ساله که اخیرا در این منطقه کشف شده با ساخت این سد از بین می‌رود.

درخشان زاده افزود: ساخت سد خرسان سه در مجموع، تبعات و اثرات مخرب و جبران ناپذیر زیادی در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، عمرانی، اسکان، راه، آسیب‌های اجتماعی، روحی و روانی برای مردم منطقه در پی خواهد داشت.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد نیز با بیان اینکه شغل و تنها راه درآمد مردم دهستان سادات محمودی، کشاورزی و دامداری است و بیش از ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی دارند، تاکید کرد: از مسئولان انتظار داریم آوارگی، جابه جایی، اسکان، خدمات و شغل ۱۰ هزار نفر جمعیت ۱۷ روستای این منطقه را مدنظر داشته باشند.

"اسلام جاودان خرد" گفت: سد خرسان سه فاقد مجوز و ارزیابی زیست محیطی است و محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد نیز با خط انتقال این سد نیز مخالفت کرده است.

ساخت سد خرسان سه بسترساز ایجاد یک منطقه گردشگری است 

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد از یاسوج با بیان اینکه براساس طراحی اولیه، حجم مخزن بیش از یک میلیارد متر مکعب است، اظهارداشت: در صورتی که تلاش شود خسارت مخزن به حداقل می‌رسد، ساخت این سد از ابعاد گردشگری برای استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد یک منطقه گردشگری فوق العاده‌ای را ایجاد می‌کند و در زمینه پرورش ماهی نیز در حاشیه دریاچه سد برای دو استان یک ظرفیت خوبی ایجاد می‌‌کند.

"آرش مصلح" گفت: ساخت چنین سدهایی در زمینه کنترل سیلاب و تولید برق ظرفیت بالایی دارند اما حتما باید به خسارت مخزن و کاهش مشکلات برای اهالی دهستان سادات محمودی و روستاهای متاثر از این سد توجه شود. 

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان کهگیلویه و بویراحمد افزود: تولید انرژی برق، کنترل سیلاب، استفاده از ظرفیت‌های گردشگری و پرورش آبزیان از اهداف این سد است و تامین آب در پیوست و اهداف اولیه سد وجود ندارد اما ممکن است که از ظرفیت سد استفاده هایی شود.

از بین رفتن بزرگترین قبرستان تاریخی دوران عیلامی

استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز با اشاره به احداث سد خِرسان سه در دهستان محمودی شهرستان دنا از سوی وزارت نیرو، گفت: بزرگترین قبرستان تاریخی دوران عیلامی در منطقه سادات محمودی است و وزارت نیرو قرار است در این دهستان، سد خرسان را احداث کند که ما روی احداث این سد حرف داریم.

"سیدعلی احمدزاده" با ابراز نگرانی خود از احداث سد خِرسان سادات محمودی، اظهارداشت: اگر این سد احداث شود قبرستان تاریخی که ظرفیت خوبی در حوزه گردشگری دارد از بین می‌رود. 

وی با تاکید براینکه احداث سد خرسان بجز خسارت چیز جدیدی برای استان کهگیلویه و بویراحمد ندارد و خدمات‌رسانی به ۱۷ روستای سادات محمودی اکنون بدلیل اینکه قرار است سدی احداث شود، مُختل شده است، خاطرنشان کرد: رفتارهای وزارت نیرو در بحث سدسازی در این استان رفتاری دوگانه است.

استاندار کهگیلویه و بویراحمد با انتقاد از وزارت نیرو برای احداث نکردن سد آبریز در کهگیلویه بزرگ،  یادآور شد: آقایان بهانه آوردند که با احداث سد آبریز در کهگیلویه، روستاها زیر آب می‌رود در حالی که بجز چهار خانوار عشایری، اصلا روستایی نبود که زیر آب برود اما در سد خرسان سه، 17 روستای ما زیر آب می‌رود و هزاران نفر آواره می‌شوند.

نماینده شهرستانهای سه گانه سردسیری استان کهگیلویه و بویراحمد در مجلس یازدهم هم گفت: احداث سد خرسان سه جز مصیبت برای ۱۷ روستا، نابود شدن منابع طبیعی، تخریب هزاران گونه درختی و گیاهی و نابودی کامل میراث تاریخی چند هزارساله، هیچ سودی به دنبال نخواهد داشت.

"مهدی روشنفکر" افزود: احداث سد خرسان مجوز زیست محیطی ندارد و شش میلیون انواع درخت جنگلی که از ۱۰۰ تا دو هزار سال عمر دارند، نابود می‌شوند و البته هشت چاه نفت هم به زیر آب می‌رود.

وی با اظهار تاسف از اینکه در ۱۰ سال گذشته ۱۷ روستا در استان کهگیلویه و بویراحمد بدلیل واقع شدن در مخزن سد خرسان سه از برخی خدمات زیرساختی از جمله گاز رسانی محروم شده‌اند و برای جلوگیری از اجرای این طرح نیز با رئیس جمهور، وزیر نیرو، رئیس سازمان برنامه و بودجه و … مکاتباتی انجام شده است، خاطرنشان کرد: همه باید بدانند که این سد جز مصیبت، سودی برای مردم ندارد.

نماینده بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس یازدهم افزود: دریاچه پشت سد باعث شرجی و گرم شدن فضا شده و چون دریاچه در قلب منطقه حفاظت شده دنا واقع می‌شود، با افزایش دما، اقلیم و هوای رشته کوه دنا را تحت تأثیر خود قرار داده و برای همیشه مانع ریزش برف در این منطقه می‌شود و از طرفی با گرم کردن هوا آفت‌های مختلف وارد جنگل‌های زاگرس جنوبی می‌شود و اتفاقی که با کرم بلوط خوار در مناطق گرمسیری رخ داد تمام جنگل‌های مناطق سردسیری را می‌گیرد.