آشنایی با انواع گل یاس + نحوه کاشت و مراقبت از گل یاس

مجموعه: گیاهان،حیوانات و آکواریوم

تکثیر گل یاس

معرفی گل یاس و شرایط کاشت و نگهداری آن

 یکی از مهم ترین ویژگی های گل یاس، نگهداری بسیار ساده و آسانش است به گونه ای که اگر تازه کار هم باشید می توانید آن را در خانه ی خود، پرورش دهید و از عطر و زیبایی اش لذت ببرید. تنها چیزی که باید مراقب آن باشید سرما است. سایر مواردی که در نگهداری و یا تکثیر آن باید رعایت کنید بسیار ﺁسان است که در ادامه ی مطلب به تشریح آن ها می پردازیم.

ویژگی های گل یاس

گل یاس با نام علمی jasminum از خانواده ی زیتونیان است که با نام های یاسمن و یاسمین هم شناخته می شود. این گل، بومی مناطق گرمسیری اوراسیا و اقیانوسیه است. این گل نیز مانند هر گل دیگری برای پرورش و رشد نیازمند یکسری شرایط مانند خاک مناسب، آبیاری و نور کافی است. عطر غلیظ و زیاد این گل سبب شده در اکثر باغچه ها و حیاط ها از آن استفاده شود. یک بوته ی کوچک از این گل می تواند یک حیاط را خوشبو کند.

این گل ها بوته ای هستند و ارتفاع آن ها به 3 تا 6 متر می رسد. رنگ و شکل این گل ها متفاوت است و انواع مختلفی دارند اما یاس سفید، معروف ترین انواع این گل می باشد. یاس هایی به رنگ صورتی و بنفش هم دیده شده است. این گل ها حالت پیچکی هم دارند و بعد از چند سال، دیوارها را می پوشانند.

پرورش گل یاس

انواع گل یاس

همان طور که اشاره نمودیم یاس ها از نظر رنگ و مدل دارای تنوع زیادی هستند که از جمله ی آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یاس چمپا (Jasminu grandiflorum): منشا این یاس از هندوستان است که گل های آن دو رنگ می باشد. قسمت های بالای گل، سفید و پایین گل، بنفش می باشد. همه ی یاس ها معطر هستند اما این نوع یاس، معطرتر از همه ی یاس ها می باشند به همین دلیل، در صنعت عطرسازی از این نوع یاس، استفاده می شود.

روش تکثیر این نوع یاس، هم به صورت قلمه زدن ساقه و هم قرار دادن در خاک امکانپذیر است.

• یاس سفید (Common Jasmine): نام علمی این یاس Jasminum officinale است که بومی شبه قاره ی هند است که گل های آن، سفید رنگ می باشد. این نوع یاس در کشور ما بسیار زیاد است. نوع گلدهی این یاس سبب شده که طرفداران زیادی داشته باشد. چرا که این نوع یاس، گلدهی خود را از اوایل بهار شروع می کند و تا زمستان آن را ادامه می دهد. 

• یاس زمستانی (Winter Jasmine): نام گیاه شناسی و علمی این نوع یاس، Jasminum nudiflorum می باشد. این یاس به یاس هندی هم معروف می باشد. از مهم ترین شاخصه های این نوع یاس، زمان گلدهی او است که در زمستان می باشد. یعنی زمانی که سایر گیاهان در خواب می باشند. این نوع یاس ها دارای گل های زرد معطری هستند. عموما یاس زمستانی در مزارع و یا کنار درختان و دیوارها رشد می کنند.

• یاس رازقی یا یاس عربی (Jasminum sambac): نام گیاه شناسی این یاس، Jasminum sambac می باشد. این نوع یاس، بومی کشورهای جنوب شرقی آسیا می باشد و حتی گل ملی فیلیپین هم می باشد. گل های این یاس صورتی کمرنگ است.

• یاس کوتوله (Dwarf Jasmine): با نام علمی این یاس، Jasminum parkeri است که یک گل درختچه ای با گل های زرد است. گل های این یاس به صورت توده ای و بسیار معطر می باشد. گل های این یاس به رنگ زرد است و در اوایل بهار، گل می دهد.

از دیگر انواع گل یاس می توان به یاس نارنجی، یاس زرد، یاس وحشی، یاس صورتی، یاس جنگلی، یاس با رایحه ی لیمو، یاس ایتالیایی یا یاس پاکوتاه، یاس داونی، یاس واهل و یاس مرجانی اشاره نمود.

نگهداری و پرورش از گل یاس

گل یاس یک گیاه رونده است و خود را می تواند در کنار چیزی که رشد کرده مثل فنس یا دیوار، بالا ببرد. در واقع این موارد تکیه گاه او هستند. بنابراین اگر یاس را به درستی و در مکانی باب میلش، بکارید می توانید تا سال ها او را نگه دارید. از آنجایی که این گیاه، نیاز به مراقبت خاصی ندارد لذا نگهداری از آن بسیار ساده است.

برای نگهداری و پرورش این گیاه باید به خاک، نور، آبیاری، کوددهی و هرس کردن آن توجه کنید.

نور مناسب برای گل یاس

اگر می خواهید شرایط مناسب برای رشد و پرورش گل یاس را ایجاد کنید باید به نور محیط آن توجه کنید. این گیاه باید در محیطی نورگیر و خنک کاشته شود تا به خوبی رشد کند. به همین دلیل عموما این گیاه را در بالکن ها و یا فضاهای مسقف می کارند تا علاوه بر دریافت نور کافی، در معرض نور مستقیم آفتاب، قرار نگیرد. 

چرا که نور مستقیم آفتاب خصوصا نور خورشید در ظهرها می تواند به برگ های این گیاه، آسیب رساند. البته این گیاه علاوه بر گرما به سرما هم حساس می باشد. بنابراین یاس ها باید در مکانی کاشته شوند که علاوه بر دریافت نور کافی، هم از نور مستقیم آفتاب و هم از باد سرد و سرما در امان باشند. 

گل یاس

توجه به خاک، برای پرورش و نگهداری گل یاس

یکی دیگر از فاکتورها برای نگهداری و پرورش یاس ها، توجه به خاک مناسب است. البته ویژگی مهم این گل ها این است که حساسیت زیادی نسبت به خاک ندارند و تقریبا در هر نوع خاکی رشد می کند. تنها ویژگی مهم خاک های این گیاه این است که باید سبک و دارای زهکشی مناسب باشند. در واقع خاک های سبک و اسیدی بهترین خاک برای رشد گل های یاس هستند. همچنین خاک معمولی گلدان نیز برای این گل ها مناسب است. چرا که این خاک ها غنی و سبک هستند و هم زهکشی خوبی دارند.

آبیاری گل یاس چگونه است؟

گل های یاس، از اوایل بهار تا تابستان که زمان رشد و گلدهی شان است باید روزانه، آبیاری شوند. ولی با رسیدن پاییز تا فصل زمستان، این مقدار باید کاهش یابد. آبی که برای آبیاری این گیاه استفاده می شود باید دارای دمای معمولی باشد. آب بیش از حد گرم یا سرد می تواند به ریشه های آن، ﺁسیب برساند. زمان آبیاری گیاه هم باید مواقعی باشد که هوا خنک باشد.

لذا در تابستان که هوا گرم است صبح زود و یا غروب ها بهترین زمان آبیاری است. عموما این گل ها خاک مرطوب را می پسندند و خاک خشک را دوست ندارند. بنابراین بهتر است خاک این گیاه را همیشه مرطوب نگه دارید. البته باید توجه کنید مرطوب نگه داشتن خاک را با غرق آب کردن، اشتباه نگیرید. آبیاری بیش از حد هم می تواند به ریشه ها آسیب برساند. پس برای آبیاری مناسب بهتر است با دست خود، خاک را لمس کنید و اگر حس کردید خاک خشک است آن را آب بدهید.

کوددهی گل یاس

کوددهی و تامین مواد مغذی برای سرزنده بودن و بهتر گل دادن این گیاه، لازم است. برای این کار می توانید در اواسط فروردین تا اواسط شهریور از یک کود محلول و استاندارد استفاده کنید و هفته ای یک بار، به این گل، کود بدهید. کوددهی را در فصل های پاییز و زمستان متوقف کنید. چرا که در این فصول، گیاه در حال استراحت است و نیاز به تغذیه ندارد.

هرس کردن گل یاس

از دیگر فاکتورهای رشد و پرورش گل های یاس، هرس کردن آن ها در فصل رویش است. در طول نگهداری از این گل ها می توانید به طور سالانه این گل ها را هرس کنید تا به رشد و کنترل آن ها کمک نمایید. به طور کلی هرس کردن یاس، یک امر ضروری است چرا که سبب گل دادن این گیاه شود. شاخه های این گل بعد از مدتی سخت و چوبی می شوند که مانع از گل دادن آن ها می شود. 

هرس کردن شاخه ها سبب رشد شاخه های جدید و همچنین، گلدهی بیشتر یاس ها می شود. البته امکان دارد حدود یک الی دو سال بعد از هرس کردن شاخه ای، آن شاخه گل ندهد ولی بعدا کم کم شروع به گل دادن می کند.

روش تکثیر گل یاس به چه صورت است؟

تکثیر گل های یاس هم از طریق بذر و هم قلمه زدن، امکانپذیر است. بذرهای این گل از طریق میوه ی این گیاه به دست می آیند اما از آنجایی که این میوه ها بذرهای کمی تولید می کنند لذا تکثیر از طریق بذرها کار مشکلی است. 

در ادامه ی مطلب چگونگی تکثیر گل یاس از طریق این روش ها را توضیح می دهیم.

تکثیر یاس از طریق بذر

همان طور که در بالا نیز اشاره نمودیم تکثیر این گیاه از طریق بذر کمی مشکل است. اما با این حال اگر تمایل تکثیر به این روش را دارید می توانید طبق مراحل زیر عمل کنید:

• بذر گل یاس را 24 ساعت در چای بابونه قرار دهید. این ضروری ترین کار این روش تکثیر است چرا که در غیر این صورت، بذرها جوانه نمی زنند.

• ظرفی پر از ماسه، هوموس، فیبر نارگیل یا پرلیت آماده کنید تا بذرها را در آن بکارید.

• این ترکیب را مرطوب کنید و بذرها را با فاصله ی 5 سانتی متری از هم، بکارید.

• این بذرها را با لایه ای 1 سانتی متری از ورمیکولیت بپوشانید.

• این ظرف را در محیطی مرطوب که دارای دمایی بین 22 تا 25 درجه سانتی گراد است بگذارید.

• تحت چنین شرایطی بعد از 3 الی 6 هفته، بذرها جوانه می زنند.

• خاک این بذر نباید زیاد خشک و یا خیس باشد.

• بعد از دیدن اولین جوانه، گیاه را به دمایی خنک تر که دارای دمایی حداقل 20 درجه است منتقل کنید.

• بعد از رشد کردن برگ های گیاه، گلدان آن را تغییر دهید. 

ویژگی های گل یاس

تکثیر گل یاس از طریق قلمه زدن

تکثیر یاس به روش قلمه زدن، به دلیل اینکه به مراقبت کمتری نیاز دارد آسان تر از روش قبلی است. در کل روش بی دردسری می باشد. مراحل این روش به شرح زیر است:

• برای قلمه زدن گل، بهتر است به شاخه های مرکزی که چوبی اند و گلی نداده اند مراجعه کنید. از این شاخه ها یک قلمه ی 15 تا 20 سانتی متری ببرید.

• برگ های پایین قلمه را بکنید و فقط چند برگ بالایی را بگذارید.

• دو سوم از قلمه را در خاکی جدید بکارید و با آب ولرم، آبیاری کنید. 

• در این مرحله، قلمه نیاز به رطوبت دارد لذا می توانید روی آن را با کیسه پلاستیکی بپوشانید. البته این پوشش را روزانه باز و بسته کنید تا گیاه، کپک نزد.

• بلافاصله بعد از دیدن اولین جوانه، پوشش پلاستیکی را بردارید. 

• بعد از اضافه شدن جوانه ها آن را به محل مورد نظر منتقل کنید.

کاشت گل یاس چگونه است؟

• گل های یاس را نباید قبل از زمستان در زمین بکارید.

• اگر در گلدان کاشته اید باید خاک آن را تعویض کنید.

• مکانی گرم و با سایه بهترین محیط این گل است.

• پاییز، بهترین زمان کاشت یاس در باغچه است.

• یاس ﺁپارتمانی را نزدیک پنجره و در یک نقطه ی آفتابی قرار دهید.

گردآوری : بخش علمی بیتوته