عاقبت مصوبه ناکارآمد 6 ساله؛تهاتر قیر صادراتی
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : سه شنبه, 11 ارديبهشت 1403 11:20
روزنامه جهان صنعت نوشت :هم قیرسازان به محصولات‌شان به اصطلاح آب می‌بندند و هم بخشی از تولید قیر کشور به عنوان قیر تهاتری به دستگاه‌هایی داده می‌شود که کارنامه موفقی دست‌کم در نوسازی یا توسعه راه‌های کشور نداشته‌اند.ماحصل این دو موضوع این شده که حتی مهم‌ترین جاده‌های کشور پر از دست‌انداز و تکه و پاره باشند.
از بودجه سال ۹۶ که مصوبه‌ای تحت عنوان قیر تهاتری به بودجه عمومی کشور اضافه شد و حتی در مقطعی قیر رایگان هم نامیده شد، تا‌کنون نزدیک ۴۵هزار میلیارد تومان به پیمانکاران ۶ دستگاه دولتی اختصاص یافته است. این مصوبه از ۱۵۰۰میلیارد تومان در بودجه ۹۶ آغاز شده و در بودجه امسال به ۲۰هزار میلیارد تومان رسیده است.
مصوبه‌ای که با گذشت۶ سال از اجرای آن نتیجه‌اش در جاده‌های کشور کاملا مشهود است.از زمانی که این مصوبه در بودجه کشور جای گرفت تا به امروز در فصل بررسی لوایح بودجه اعتراض‌های بسیاری درباره فسادزا بودن این مصوبه مطرح می‌شود، اما در نهایت موضوع مختومه شده و دستگاهها دنبال کار خود می‌روند. کار به جایی رسیده که امسال حجم قیر اختصاص‌یافته به دستگاهها کمتر نشده که بیشتر هم شده است.نکته شبه‌برانگیز این مصوبه مربوط به برخی گزارش‌هاست که نشان می‌دهد از سال‌های گذشته میزان تولید، تخصیص، استفاده و صادرات قیر در کشور با یکدیگر همخوانی نداشته و این عدم همخوانی باعث شده تا این دستگاهها از محل فروش خارج از شبکه، منافع عده‌ای خاص را تامین کنند.چرخه‌ای که در سال‌های مختلف تکرار شده و عجیب‌تر اینکه نه دستگاه‌های نظارتی وارد این موضوع می‌شوند و نه دولت اهمیتی می‌دهد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که سالانه چیزی حدود ۵/۵میلیون تن قیر در کشور تولید می‌شود که از این میزان ۳میلیون تن آن به پروژه‌های عمرانی اختصاص داده می‌شود بنابراین انتظار می‌رود که مثلا ۵/۲میلیون تن از مجموع قیرهای تولیدی کشور صادر شود، حال آنکه میزان صادرات سال گذشته ۵میلیون تن گزارش شده است.این موضوع بیانگر آن است که بخشی از قیر تهاتری هم صادر می‌شود و اصلا به جاده‌های کشور نمی‌رسد! در واقع نبود نظارت بر عملکرد پیمانکاران باعث شده که سازوکار قیر تهاتری مفاسد زیادی را به همراه داشته باشد.
۵ میلیون تن صادرات!
حسن تاجیک، فعال صنعت قیر و مشاور انجمن قیر ایران در گفت‌وگ‌و با «جهان‌صنعت» درباره سازوکار قیر تهاتری درسال جاری می‌گوید: مجلس سال گذشته حدود ۳میلیون تن وکیوم باتوم مصوب کرد که با قیمت‌های ریال امسال ارقام قیر تهاتری به ۲۰هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. این میزان با پایه قیمتی وکیوم باتوم ۶میلیون و ۵۰۰هزار تومان است که شرکت ملی نفت ایران باید از طریق ۷پالایشگاه خود این میزان وکیوم باتوم را به قیرسازان تحویل بدهد. قیرسازان هم باید ارزش‌افزوده را خودشان بپردازند و معادل آن را از سهمی که از پالایشگاه‌ها به آنها اختصاص داده شده، بردارند.از این مبلغ، ۲میلیون و ۲۵۰هزار تن قیر اختصاصی به قیرسازان تحویل داده می‌شود که به ۶ارگان اختصاص خواهد یافت. این ارگان‌ها شامل، وزارت راه‌وشهرسازی ۴۷درصد، بنیاد مسکن ۲۰درصد، سازمان همیاری و شهرداری‌های زیر ۵۰هزار نفر حالا ۱۷درصد، بسیج ۸درصد، آموزش و پرورش ۳درصد و بقیه ارگان‌ها و شهرک‌های صنعتی ۵درصد را دربرمی‌گیرد.وی افزود: سال گذشته تمام ارقام پیش‌بینی شده توسط دستگاهها جذب شد. برای بودجه ۱۴۰۳ ارقام پایه همین است. البته هنوز جزئیات از طرف مجلس نهایی نشده و معمولا خرداد‌ماه جداول نهایی و در دستور کار دستگاهها و شرکت ملی نفت قرار می‌گیرد.
تاجیک در پاسخ به این سوال که «میزان صادرات قیر کشور چقدر است؟» گفت: از ۲۵درصد واکیوم باتوم تولیدی کشور، چیزی حدود ۷۵۰هزار مجوز صادرات دارد یعنی قیری که از محل واکیوم باتوم خریداری می‌شود، اجازه دارد صادر شود چون در بورس عرضه نمی‌شود. براساس گزارش‌ها، تولید واکیوم باتوم کل پالایشگاه‌ها جدا از آن ۳میلیون تن مربوط به مصوبه تهاتری، حدود ۴میلیون تن است که شرکت‌ها می‌توانند خریداری کنند. عمده مصرف داخلی ما همین نهادهاست. بقیه مصارف قیرداخلی ایزوگام و سایر مصارف است که اصلا عدد قابل‌توجهی نیست که بخواهد صادرات صورت گیرد.او اضافه کرد: چند روز گذشته در جلسه‌ای آمار صادراتی که گمرکات برای پارسال اعلام کرده‌اند حکایت از آن داشت که صادرات از ۵میلیون تن رد شده است البته عده‌ای می‌گویند این عدد درست نیست اما به نظرم این عدد درست است یعنی صادرات ما بیش از ۴میلیون تن است درحالی که مصرف دنیا تقریبا بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیون تن است که باتوجه به این رقم صادراتی که عدد قابل توجهی است یعنی ما حدود ۴درصد قیر دنیا را باید تامین کنیم.او با اشاره به بازارهای صادراتی قیر ایران هم گفت: عمده بازارهای صادراتی قیر ایران بازار آفریقاست. عمده مشتری‌ها و مصرف‌کننده‌های ما کشورهای امارات، هند، سنگاپور، مالزی، اندونزی، چین و دانمارک هستند.تاجیک با بیان اینکه بخشی از نفت کشور در پالایشگاه‌ها تبدیل به نفت کوره می‌شود ، یادآور شد: این تولید به روش اختلاط یعنی مخلوط با مواد سبک و یکی دیگر به روش شکستن مولکول در واحدی به‌نام غلظت شکن است. قسمتی از قیر به نفت کوره تبدیل می‌شود که البته این نفت کوره فقط برای سوخت نیست و استفاده‌های دیگری نیز دارد که خیلی محدود است.
چرا وضعیت جاده‌های کشور خراب است؟
این فعال صنعت قیر در پاسخ به این سوال که آیا قیر تولیدی کشور کیفیت لازم را ندارد که جاده‌ها هرسال نیاز به تعمیر و بازسازی دارد، گفت: قیر تولیدی کشور با کیفیت است اما در اینکه همچنان وضعیت جاده‌هایمان خوب نیست مثل شبیه این وضعیت است که با این همه منابعی که داریم باز هم فقیریم! در ساخت جاده فقط کیفیت قیر ملاک نیست، بلکه سایر مواد ترکیب شده با قیر که تبدیل به آسفالت می‌شوند مهم است که به جاده ماهیت می‌دهد. درواقع آسفالت چند تا نقش دارد یکی کیفیت آن است که سطح را حفظ می‌کند، لرزش‌ها را می‌گیرد، آکوستیک صدا می‌کند، عایق است و اجازه نمی‌دهد آب به زیر آسفالت نفوذ کند و زیرسازی را خراب کند.
مساله دیگر نگهداری از آن است.وی اضافه کرد: بعضا دیده شده که جاده را ساعت ۱۰ شب آسفالت کرده‌اند و ساعت ۱۲ تردد روی آسفالت تازه صورت گرفته است، درحالی که اگر بخواهیم از بتن استفاده کنیم باید یک ماه بماند تا استقامت بگیرد، همچنین زیرسازی ویژه می‌خواهد. او تاکید کرد: جاده‌ها در واقع به عنوان سرمایه ملی محسوب می‌شوند؛ حکومت‌ها می‌آیند و می‌روند، سیستم عوض می‌شود ولی این جاده‌ها هستند که باقی می‌مانند و باید برای حفظ و توسعه آنها بهای بیشتری داده شود.
