دیسپلازی دهانه رحم: علل، عوامل خطر، تشخیص و درمان

مجموعه: بهداشت بانوان

نشانه های بیماری دیسپلازی دهانه رحم

دیسپلازی دهانه رحم چیست و از چه طریقی درمان می شود؟

دیسپلازی دهانه رحم چیست؟

دیسپلازی دهانه رحم که به آن ضایعات پیش سرطانی نیز گفته می شود؛ در اثر رشد غیر طبیعی سلول های دهانه ی رحم ایجاد می شود، معمولا بدون علامت است اما اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود کاملا قابل درمان است، در غیر این صورت می تواند سرطانی شود.

معمولا ۵ تا ۱۰ سال طول می کشد که این ضایعات سرطانی شوند، البته این دوره در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد. این بیماری بیشتر در زنان ۳۰ ساله شایع است اما می تواند در هر سنی رخ دهد.

ویروس HPV عامل دیسپلازی دهانه رحم

علت دیسپلازی رحم چیست؟

این بیماری به شدت با نوعی ویروس مقاربتی به نام پاپیلومای انسانی یاHPV ارتباط دارد. بعضی از انواع این ویروس خطر کمتری دارند و می توانند بیماری هایی مثل زگیل تناسلی ایجاد کنند و بعضی از انواع آن می توانند در ایجاد سرطان رحم دخیل باشند.

این ویروس در نمونه های، ۹۰ درصد افراد مبتلا به سرطان رحم و ۵۰ تا ۷۰ درصد دیسپلازی دهانه رحم مشاهده شده است. علاوه بر ویروس HPV ، ویروس هرپس سمپلکس نیز، که از طریق رابطه ی جنسی منتقل می شود، می تواند سبب ایجاد این بیماری شود.

راه های انتقال ویروس پاپیلوما انسانی چیست؟

ویروس پاپیلوما در زنان و مردان وجود دارد و اغلب، زنان فعال جنسی زیر ۳۰ سال را تحت تاثیر قرار می دهد. این ویروس می تواند از طریق تماس جنسی؛ مقعدی، دهانی، .واژنی منتقل شود. این ویروس می تواند از طریق پوست ناحیه تناسلی فرد، وارد بدن او شود و به رحم یا سایر نقاط بدن انتقال یابد.

انواع دیسپلازی رحم

انواع دیسپلازی رحم بر اساس شکل سلول ها و مقدار تغییری که داشته اند همچنین بر اساس اینکه چه سلولی دچار تغییر شده طبقه بندی می شوند.

۱) ممکن است تغییرات در بافت سنگفرشی دهانه ی رحم باشد

ضایعات در بافت سنگفرشی دهانه رحم و با درجه پایین تغییر(LSIL): این نوع از دیسپلازی به معنی این است که تغییر فقط در ناحیه مخاط و نزدیک به آن است.

ضایعات در بافت سنگفرشی با درجه بالای تغییر(HSIL): به معنای این است که تغییرات در مخاط شدید است.

۲) ممکن است تغییرات در سلول های غدد دهانه رحم ایجاد شده باشد

طبقه بندی بر اساس شدت تغییرات سلول ها:

CIN 1: در این صورت مقدار دیسپلازی خفیف است و یک سوم مخاط رحم را درگیر کرده است.

CIN 2: در این صورت دیسپلازی متوسط است و دو سوم مخاط دهانه ی رحم را درگیر کرده است.

CIN 3: در این صورت دیسپلازی شدید است و فرم اولیه سرطان را ایجاد می کند و بیشتر از دو سوم مخاط رحم را درگیر کرده است.

علائم دیسپلازی دهانه رحم چیست؟

معمولا این بیماری علامت خاصی ندارد از این رو برای زنان در دوره های مشخص آزمایش پاپ اسمیر انجام می شود، اما به طور کلی می تواند علائمی را ایجاد کند که شامل؛ خونریزی غیر معمول، لکه بینی، درد غیر طبیعی هنگام نزدیکی می شود.

تغییرات سلول ها در دیسپلازی دهانه رحم

تشخیص دیسپلازی دهانه رحم چگونه است؟

بهترین و مطمئن ترین روش تشخیص دیسپلازی دهانه ی رحم انجام تست پاپ اسمیر است. این روش می تواند وجود هرگونه تغییر را تا حد بالایی تشخیص دهد. تست پاپ اسمیر تنها می تواند خفیف یا شدید بودن ضایعات را مشخص کند و برای درمان مناست ضایعه، آزمایشات بیشتری نیاز است، از جمله :

تکرار پاپ اسمیر

برای کم شدن احتمال خطا و تعیین روند بیماری این تست تکرار می شود.

کولپوسکوپی

با وسیله ای شبیه به میکروسکوپ، دهانه ی رحم بررسی می شود تا از سلول های غیر طبیعی نمونه گیری شود.

کورتاژ اندوسرویکس

پزشک با استفاده از وسیله ای شبیه به قاشق یا برس، مقدار کمی از بافت دهانه ی رحم را بر می دارد تا برای تعیین یکسری اطلاعات آزمایش شود.

تست HPV DNA

برای تشخیص نوع ویروس پاپیلوما.

سیگار و افزایش خطر دیسپلازی دهانه رحم

عوامل افزایش دهنده ی خطر دیسپلازی دهانه رحم:

عوامل متعددی وجود دارند که به شکل مستقیم و غیرمستقیم می توانند احتمال این بیماری را افزایش می دهند از جمله:

• سیگار: در زنانی که به عفونت HPV مبتلا هستند سیگار می تواند تا ۲ برابر احتمال دیسپلازی دهانه رحم را افزایش دهد.

• زگیل تناسلی

• شرکای جنسی متعدد

• مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مثل کورتون ها یا داروهای درمان سرطان

• زایمان در سنین پایین (قبل از ۱۶ سالگی)

• استفاده از قرص های بارداری یا آی یو دی برای مدت زمان طولانی

• عدم استفاده از وسایل پیشگیری مثل کاندوم

• وجود سابقه خانوادگی 

• چاقی

•بیماری های جنسی

• رابطه جنسی قبل از ۱۸ سالگی

• داشتن بیشتر از ۳ بارداری

• رژیم غذایی دارای میزان ناکافی از فیبر میوه و سبزیجات

آیا دیسپلازی دهانه رحم قابل پیشگیری است؟

این بیماری قابل پیشگری است از طریق:

• اجتناب از رفتارهای جنسی پر خطر مثلا عدم استفاده از وسایل محافظتی در افرادی که شریک جنسی آنها به HPV مبتلا هستند.

• استفاده از کاندوم می تواند تا ۷۰ درصد احتمال عقونت را کاهش دهد.

• عدم استفاده از دخانیات

• غربالگری سرطان رحم از ۲۱ سالگی

• استفاده از واکسن های HPV در سنین ۹ تا ۲۶ سالگی در زنان و مردان

• پیشگیری از رابطه جنسی در سن زیر ۱۸ سال

• داشتن تغذیه مناسب و سبک زندگی سالم

• نداشتن شرکای جنسی متعدد

پیشگیری از دیسپلازی دهانه رحم با واکسن HPV

درمان دیسلازی دهانه رحم چگونه است؟

درمان این بیماری به عوامل مختلفی از جمله؛ شدت بیماری، سن فرد، نوع درگیری، سیستم ایمنی فرد و... بستگی دارد. در دیسپلازی خفیف دهانه رحم فقط کنترل مداوم روند بیماری با تست پاپ اسمیر هر ۳ ماه تا ۶ ماه یکبار کافی است.

دیسپلازی خفیف دهانه رحم در زنان مسن به هیچ درمانی نیاز ندارد و معمولا خود به خود درمان می شود، البته اگر دیسپلازی به مدت بیشتر از دو سال ادامه داشته ، فرد مبتلا به بیماری دیگری هم باشد و یا روند این بیماری پیشرفت کند و به سمت دیسپلازی متوسط و شدید حرکت کند؛ نیازمند مداخلات درمانی است.

برای افرادی که به دیسپلازی نوع CIN 2 و CIN 3 شده اند راه های درمانی عبارتند از:

Cryosurgery یا انجماد

در این روش با استفاده از سرمای شدید بافت درگیر شده را از بین می برند. این سرما معمولا از طریق نیتروژن مایع تامین می شود.

درمان با لیزر

این درمان معمولا برای کسانی است که ضایعاتشان قابل مشاهده اند تبدیل به سرطان مهاجم شده است.

حلقه الکتریکی جراحی برش(کوتریزاسیون الکتریکی)

این درمان به این شکل است که؛ بافت تغییر شکل یافته و بخشی ار بافت مجرای رحم را بر می دارند. فرد ممکن است بعد از این روش امکان باردار شدن را نداشته باشد.

مخروط برداری از رحم

این روش هم برای درمان و هم برای تشخیص ممکن است استفاده شود. در این روش قسمتی از بافت رحم را با استفاده از ابزاری خاص برمیدارند تا احتمال سرطان مهاجم را بررسی کنند.

دیسپلازی دهانه رحم معمولا با پاپ اسمیر تشخیص داد می شود و روش هایی که در بالا گفته شد معمولا برای درمان دیسپلازی رحم استفاده می شوند. باید توجه کرد که دیسپلازی رحم، بیماری قابل برگشت و عود کننده است و اگر تحت درمان و بررسی قرار نگیرد احتمال سرطانی شدن آن وجود دارد.

هر کدام از روش های درمانی ممکن است با عوارض جانبی، خونریزی شدید و یا ناباروری همراه باشد، لذا پزشک باید قبل از شروع به درمان تمام این موارد را برای بیمار روشن کند.

بعد از درمان، بیماران نیازمند یکسری آزمایش خاص هستند که ممکن است شامل؛ تکرار تست پاپ اسمیر یا تست HPV DNA باشد. بعد از درمان، تکرار منظم تست پاپ اسمیر برای بیمار ضروری است.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته