ایران و آمریکا به نتیجه می‌رسند؟
- مجموعه: اخبار سیاست خارجی
- تاریخ انتشار : یکشنبه, 04 تیر 1402 09:37
روزنامه شرق نوشت: ارزیابی ولادیمیر ساژین، محقق ارشد مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه و ایوان تیموفیف، مدیر برنامه شورای امور بین‌الملل روسیه درباره سیگنال‌ها توافق تهران–واشنگتن: دولت جو بایدن در حال مذاکره محرمانه با ایران برای دستیابی به یک توافق غیررسمی است که برخی از مقامات ایران آن را آتش‌بس سیاسی می‌نامند. حقیقت مذاکرات ضمنی واشنگتن با تهران به‌طور مستقل، توسط سه مقام بلندپایه اسرائیل، یک مقام ایرانی و یک مقام آمریکایی تأیید شده است. ایالات متحده آمریکا از تهران انتظار دارد که برنامه هسته‌ای خود را محدود کند (به‌طور دقیق‌تر، از غنی‌سازی اورانیوم بالاتر از سطح تولید فعلی خودداری کند) و شهروندان آمریکایی ایرانی‌الاصل را که اکنون در زندان‌های ایران هستند، آزاد کند و از همه جالب‌تر از بخشی از همکاری نظامی با روسیه خودداری کند.
در مقابل، ایران انتظار دارد آمریکا تحریم‌ها را افزایش ندهد، نفتکش‌های خارجی را توقیف نکند و به دنبال قطع‌نامه‌های تنبیهی جدید در سازمان ملل متحد نباشد. تهران همچنین از واشنگتن انتظار دارد که میلیاردها دلار از دارایی‌های ایران را در ازای شهروندان زندانی آزاد کند. ایران در شرایط نامناسب اقتصادی قرار دارد. ولادیمیر ساژین، محقق ارشد مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، گفت که بیش از 10 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در آمریکا بلافاصله پس از انقلاب اسلامی 1979 مسدود شد. تا اواسط دهه 2010، مجموع وجوهی که در خارج از کشور به دلیل تحریم‌ها بلوکه شده بود، از
100 تا 120 میلیارد دلار متغیر بود. وی همچنین گفت: «مسئله افراد دستگیرشده نیز وجود دارد و این نیز عامل مهمی است، به‌ویژه برای آمریکایی‌ها. امید به نوعی پیشرفت وجود دارد، به‌خصوص که مذاکرات متوقف نشده و مدت‌هاست از طریق واسطه‌های عمانی و حتی گاهی مستقیم انجام شده است. این نشان می‌دهد که هم آمریکا و هم ایران به حل این مشکل علاقه‌مند هستند». در نشست ماه می G7 در هیروشیما، کشورهای گروه 7 به رهبری آمریکا حل‌وفصل موضوع برنامه هسته‌ای ایران با تمرکز بر برجام را خواستار شدند. در همان زمان، رهبران گروه 7 به تهران هشدار دادند که لازم است از حمایت از روسیه دست بردارد. در غرب و با وجود تأکید چندباره مقامات ایرانی، تصور می‌شود که ایران پهپادهای کامیکازه شاهد 136 را به روسیه ارائه می‌دهد. در ماه مارس، لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که گفته می‌شود مسکو تصمیم گرفته است با تهران در زمینه تسلیحات موشکی و دفاع هوایی همکاری بی‌سابقه‌ای را آغاز کند.
ایوان تیموفیف، مدیر برنامه شورای امور بین‌الملل روسیه و باشگاه گفت‌وگوی بین‌المللی والدای گفت: «انگیزه آمریکایی‌ها برای دستیابی به توافق با ایران قابل درک است. در چارچوب بحران انرژی، برای آمریکا سودمند است که حجم بیشتری از سوخت را در بازار آزادسازی کند». دلیل دوم این است که اکنون کاهش تعداد مخالفان آشکار، کاهش شدت رویارویی با ایران و تمرکز بر رویارویی با روسیه و چین برای آمریکایی‌ها سودمند است. اولین نشانه‌های توافق میان آمریکا و ایران ممکن است این اطلاعات باشد که هفته گذشته، آمریکا مجوز پرداخت ۲.۷۶ میلیارد دلار بدهی انرژی به ایران را به عراق صادر کرد. این پول فقط توسط فروشندگان شخص ثالث مورد تأیید آمریکا برای خرید مواد غذایی و تجهیزات پزشکی برای شهروندان ایرانی استفاده خواهد شد.
چندی پیش، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب ایران، گفت که اگر زیرساخت‌های هسته‌ای ایران دست‌نخورده باقی بماند، می‌تواند توافق با غرب را تأیید کند. وی همچنین گفت که ایران باید حداقل با بازرسان هسته‌ای بین‌المللی همکاری کند. ساژین پیش‌بینی می‌کند که برای هر یک از نکات ذکرشده، احتمالا یک معامله وجود دارد و هنوز هم پیشرفت‌هایی در این مسیر وجود خواهد داشت. این خاورشناس خاطرنشان کرد: «طیفی در ایران وجود دارند که به‌طور کلی مخالف هر‌گونه گفت‌وگو با غرب هستند. از سوی دیگر، وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور به نظام ایران اجازه نمی‌دهد که برای حل این مشکل فرصت‌ها را از دست دهد».
تیموفیف با تردید خاطرنشان کرد: «برخی تبادل سیگنال‌های دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن ممکن است، اما موانع زیادی وجود دارد. مانع اصلی این است که ایران هیچ تضمینی ندارد که آمریکایی‌ها در هر لحظه، نظر خود را تغییر ندهند. اگر آنها برخی تحریم‌ها را کاهش دهند، با یک ضربه قلم می‌توانند آنها را بازگردانند. یک چیز دیگر هم وجود دارد: بیشتر تحریم‌ها علیه ایران به‌طور قانونی، در آمریکا گنجانده شده است. رئیس‌جمهوری می‌تواند اجرای آنها را متوقف کند، اما نفر بعدی می‌تواند آنها را بازگرداند. این همان چیزی است که در مورد توافق هسته‌ای ایران اتفاق افتاد». به نظر می‌رسد جالب‌ترین مورد در توافق احتمالی، کاهش همکاری‌های نظامی ایران و روسیه باشد. ساژین یادآور می‌شود که ایران متحد استراتژیک روسیه نیست و هر دو کشور به دلیل تحریم‌ها، در یک طرف قرار گرفته‌اند که آنها را متحد می‌کند. در ایران، بسیاری از مقامات مخالف نزدیک‌شدن به روسیه هستند و معتقدند این اتحادیه اروپاست که می‌تواند مشکلات را حل کند. ساژین گفت: «اگر آمریکا حتی با کاهش نسبی تحریم‌ها موافقت کند، این به کاهش تورم و کاهش بی‌کاری کمک می‌کند». تیموفیف نیز تأکید کرد که عرصه تجارت مایل است تحریم‌ها برداشته یا کاهش یابد تا در بازارهای بین‌المللی کارآمدتر کار کنند. اما او افزود که منافع راهبردی در قالب برنامه هسته‌ای نیز وجود دارد که موضوع امنیت ملی است. تیموفیف همچنین گفت: «روسیه بازار بزرگی است که اکنون، در حال خالی‌شدن است. بعید است که دولت ایران به رغم همه وعده‌های واشنگتن، این منافع را قربانی کند».
