تغذيه مناسب مادر در بارداري و افزايش قد نوزاد

مجموعه: بارداری و زایمان

رشد قدي كودكان از دوران جنيني آغاز مي‌شود و تغذيه مناسب مادر در دوران بارداري تأثير زيادي در افزايش قد نوزاد دارد.

افزايش قد جزئي از فرآيند رشد است و عواملي مانند ژنتيك، هورمون‌ها و تغذيه مناسب بر رشد قدي تأثيرگذار است.

شروع رشد از دوران جنيني آغاز مي‌شود. پس بايد براي رسيدن به قد بلندتر، از دوران بارداري مراقبت از رشد كودك را آغاز كنيم. در دوران بارداري تغذيه مادر تأثير زيادي بر قد كودك متولد شده دارد.

به طوري كه مشخص شده است مصرف ريزمغذي‌ها و استعمال دخانيات در دوران بارداري به رشد ناكافي و كم‌وزني كودك در هنگام تولد منجر مي‌شود. مصرف غذا در حد متعادل و مناسب از تمام گروه‌هاي غذايي براي دستيابي به رشد قدي مناسب از اهميت به سزايي برخوردار است.

قد متوسط براي پسران شامل ميانگين قد پدر و مادر به‌علاوه 5/6 سانتي متر و براي دختران ميانگين قد پدر و مادر منهاي 5/6 سانتي متر است.‌ براي رشد هر فرد يك دامنه يا محدوده وجود دارد. به عبارتي مرزهاي بالايي و پاييني براي قد هر فرد وجود دارد كه از پيش براي هر فرد تعيين شده است.

با تغذيه‌ مناسب مي‌توانيم از مرز حداقل فاصله گرفته و خود را به حداكثر نزديك كنيم. اما نمي‌توانيم از مرز بالايي تجاوز كنيم. يعني براي اينكه يك فرد به مرز پاييني و فرد ديگر به مرز بالايي دست يابد عوامل تغذيه‌اي در اين زمينه كمك مي‌كند.

بايد توجه داشت كه براي حركت از مرز پاييني به مرز بالايي محدوديت زماني وجود دارد كه نقطه شروع آن از ابتداي بارداري است كه نتيجه آن قد و وزن مطلوب در هنگام تولد خواهد بود و نقطه پاياني آن همزمان با بسته شدن صفحات رشد خواهد بود.

در مرحله بلوغ با جهش قدي مواجه هستيم و پس از بلوغ به‌‌طور ‌معمول افزايش رشد قدي در حدود 6 تا 7 سانتي‌متر خواهد بود.

عوامل تغذيه‌اي كه باعث رشد مي‌شود را مي‌توان به درشت مغذي‌ها مانند مواد قندي، چربي‌ها و پروتئين‌ها كه انرژي لازم براي سوخت و ساز بدن را تأمين مي‌كنند تا عوامل ساختماني و ريزمغذي مانند انواع ويتامين‌ها و مواد معدني مانند كلسيم، روي و منيزيم نام برد.

آنچه كه امروزه تبليغات روي آن متمركز است، قرص‌هاي افزايش قد است كه چيزي جز مجموعه‌اي از ويتامين‌ها و مواد معدني نيست كه به قيمت‌هاي چند برابر فروخته مي‌شود و بسياري از اين مواد از طريق مصرف متعادل و مناسب مواد غذايي قابل دسترس است.

اگر چه غلات تأمين كننده انرژي، قسمتي از پروتئين‌ها و برخي ويتامين‌ها و مواد معدني ضروري است اما مشخص شده مصرف نان‌هايي كه آرد آنها به خوبي تخمير نشده است. به دليل داشتن ماده‌اي به نام فيتات در پوسته غلات مانع از جذب مواد معدني به خصوص «روي» و كوتاهي قد مي‌شود.

سبزي‌ها و ميوه‌ها، انواع ويتامين‌ها و مواد معدني به خصوص پيش‌سازهاي ويتامين a را در رژيم غذايي تأمين مي‌كنند. كمبود متوسط تا شديد ويتامين a مانع رشد مطلوب كودكان مي‌شود.

منابع سرشار از ويتامين a عبارتند از اسفناج، زردآلو، طالبي و دريافت كافي كلسيم كه به ويژه در دوره رشد طولي استخوان‌ها بسيار حايز اهميت است. بنابراين تغذيه با شير، ماست، پنير و انواع كلم را بايد به نوجوانان پيش از رسيدن به سن بلوغ توصيه كرد.

بايد از نور خورشيد و دريافت ويتامين ‌d از منابع غذايي مانند تخم‌مرغ، خامه، شير و كره استفاده كرد. بايد توجه داشت كه براي داشتن وضعيت مناسب هورموني يكي از عوامل مهم وزن مناسب است زيرا وزن اضافي، بلوغ زودرس را به دنبال خواهد داشت و رشد قدي را محدود خواهد كرد.

براي رسيدن به قد مطلوب بايد وزن كودكان را در محدوده طبيعي حفظ كرد. از طرفي ترشح هورمون رشد كه تأثير مهمي در رشد مطلوب دارد، كاملاً تحت تأثير تغذيه فرد است. با مصرف زياد موادقندي، گلوكز كاهش و با مصرف غذاهاي غني از پروتئين افزايش مي‌يابد.