جهان زيرآب مي ميرد

مجموعه: گزارشهای علمی

جهان زيرآب مي ميرد - افزايش دي اكسيد كربن و مخاطرات اسيدي شدن درياها

حميما انسان ها دي اكسيد كربن توليد مي كنيم و اغلب به اثرات رفتار خود بر ساير موجودات زنده فكر نمي كنيم. در حالي كه دي اكسيد كربن توليد شده به وسيله ما نه تنها حيات موجودات زنده روي خشكي، بلكه زندگي موجودات زنده دريايي را نيز با مخاطره مواجه كرده است.

امروزه محققان مي دانند كه از زمان شروع صنعتي شدن جهان، درست در يك قرن پيش، ميزان PH آب سطح درياها، به ميزان يك دهم كاهش يافته است. اين واقعه اسيدي شدن درياها ناميده مي شود. دانشمندان مي گويند كه استفاده انسان ها از سوخت هاي فسيلي و جذب دي اكسيد كربن از جو به وسيله درياها، به اسيدي شدن درياهاي جهان انجاميده و عملكرد آنها را به عنوان محافظ سيستم حيات كره زمين مختل كرده است.

هرچه دي اكسيد كربن بيشتري در آب دريا حل شود، آن را بيشتر اسيدي مي كند. حالامحققان انگليسي با بررسي بخشي از دريا كه اسيدي شده با كاهش شمار گونه هاي دريايي و پديده متلاشي شدن حلزون ها با پوسته هايشان در اين منطقه مواجه شده اند.

دانشمندان بريتانيايي حدس مي زنند كه به خاطر افزايش سطح دي اكسيد كربن در جو، احتمالاً اين قبيل تاثيرات برجانداران آبزي سراسر جهان ديده مي شود. چراكه مقداري از دي اكسيد كربن اضافي جو وارد همه اقيانوس ها مي شود و در سراسر جهان آب ها را اسيدي مي كند.

جيسون هال اسپنسر از دانشگاه پليموت و رئيس گروه مطالعاتي كه در اين زمينه تحقيق كرده، مي گويد: «هم اكنون غلظت دي اكسيد كربن جو به قدري بالااست كه حتي كاهش شديد در ميزان توليد گاز دي اكسيد كربن هم جلوي اسيدي تر شدن درياها را نمي گيرد. آنچه كه مشخص است اين است كه وضعيت زنجيره غذايي دريايي رو به تغيير است و تنوع زيستي در درياها در حال كاهش است.»

وي مي افزايد: «اين تغييرات حتمي است چون كه اسيدي شدن درياها حتمي است. ما اين روند را آغاز كرده ايم و نمي توانيم متوقفش كنيم.»

مرجان ها اسكلت خارجي شان را از طريق استخراج كربنات كلسيم حل شده در آب دريا و استفاده از آن براي تشكيل دو ماده معدني يعني كلسيت و آراگونيت مي سازند. نرم تنان همين فرايند را براي ساختن پوسته هايشان به كار مي گيرند.

هنگامي كه آب اسيدي مي شود، غلظت كربنات كلسيم كاهش مي يابد. درنهايت مقدار آن چنان كاهش مي يابد كه پوسته ها يا اسكلت ها نمي توانند تشكيل شوند.

تيم دكتر هال اسپنسر محلي در درياي مديترانه و نزديكي سواحل ايتاليا را كه دي اكسيد كربن آن زياد بوده كندوكاو كردند و آن را به يك نوع آزمايشگاه طبيعي براي مطالعه اثرات آب اسيدي روي زندگي جانداران دريايي تبديل كردند.

به طور كلي از آغاز صنعتي شدن جهان متوسط PH درياها يك دهم كاهش يافته. پيش از آن PH درياها 1/8 بود. در منطقه اي كه اين گروه تحقيقاتي بررسي كرده، اين ميزان در بعضي مكان ها به 4/7 رسيده. اين در حالي است كه حتي در PH 8/7 تا 9/7 هم شمار گونه هاي حاضر در منطقه در مقايسه با مناطق مجاور 30 درصد كاهش يافته بود.

در اين مناطق مرجان غايب بود و گونه هاي جلبكي كه كربنات كلسيم را مورد مصرف قرار مي دادند هم با گونه هايي كه آن را مورد استفاده قرار نمي دادند جايگزين شده بودند. همچنين هيچ حلزوني در كل مناطقي كه PH آن به 4/7 رسيده بود، ديده نمي شد. علاوه بر آن علف هاي دريايي رشد كرده بودند كه احتمالاً به اين دليل بود كه آنها از كربن اضافي بهره برده بودند.

اين مشاهدات ثابت كرد كه برخي از فرايندهايي كه در آزمايشات آزمايشگاهي ديده مي شوند و برخي از پيش بيني هايي كه به وسيله مدل هاي رايانه اي از اكوسيستم هاي اقيانوسي انجام شده است، در جهان واقعي نيز اتفاق مي افتد.

گروهي تحقيقاتي كه در زمينه تغييرات آب و هوايي فعاليت مي كند پيش بيني مي كند كه اگر جلوي روند توليد دي اكسيد كربن گرفته نشود، احتمالاً تا سال 2100، PH اقيانوس ها به حدود 8/7 سقوط مي كند.

دكتر هال مي گويد: «من فكر مي كنم كه ما همين الگو را مي توانيم در نقاط ديگر جهان هم مشاهده كنيم. چون كه صحبت از گونه هايي مثل صدف هاي دوكفه اي و نرم تنان شكم پا و شاخه هايي از جانوران است كه با سقوط ميزان PH از ميان مي روند.»

گروهي تحقيقاتي كه در زمينه تغييرات آب و هوايي فعاليت مي كند نيز احتمال مي دهد كه در برخي از مناطق بويژه اقيانوس منجمد شمالي، ممكن است كه در غلظت هاي پائين تر دي اكسيد كربن هم اين اثرات مشاهده شود.

مدتي پيش دانشمندان گزارش دادند كه سطح دي اكسيد كربن سواحل غربي امريكا به حدي بالااست كه زندگي موجودات دريايي در حال از بين رفتن است.

همچنين دانشمندان مي گويند كه آب كف دريا به طور طبيعي نسبت به مناطق كم عمق تر دريا دي اكسيد كربن بيشتري دارد.

دكتر ترلي مي گويد: «تنها دليل براي اين كه اقيانوس ها اسيدي تر مي شوند دي اكسيد كربني است كه ما با سوزاندن سوخت هاي فسيلي توليد مي كنيم.»

البته موجودات زنده اي مثل مرجان ها هم بر اثر بالارفتن دماي آب ها زيان ديده اند و مطالعات به سمت بررسي تركيب گرم شدن و اسيدي شدن همزمان اقيانوس ها پيش مي رود. وي مي افزايد: «دي اكسيد كربن را به آب دريا اضافه كنيد و اسيد كربنيك بگيريد. اين يك اصل ساده در شيمي است. اين حرف معني اش اين است كه تنها راه براي كاهش تاثير اسيدي شدن اقيانوس بر موجودات زنده آبزي، كاهش فوري و اساسي در توليد دي اكسيد كربن است.»