پاداش و محرومیت را فراموش نکنید

مجموعه: روانشناسی کودکان

یکی از مشکلاتی که اغلب والدین با آن مواجهه می شوند، رفتار زننده و ناراحت کننده کودک شان (گریه سردادن، تقاضاهای مداوم، لجبازی و... ) در خارج از خانه است. مسلما بارها شنیده اید که پدر و مادر بعد از بیرون بردن فرزندشان اعلام کرده اند: «دیگر هیچ وقت او را با خود جایی نمی برم» اما والدین باید بدانند با مدیریت، رفتار بد کودک در خارج از خانه را می توانند بهبود بخشند. سعی کنید برای مدیریت این نوع رفتارها از مهارت های فرزند پروری شامل تحسین و صحبت کردن در مورد رفتارهای خوب، خودداری از پاداش دادن به رفتار بد، جریمه رفتاری و محرومیت زمانمند استفاده کنید.

● رفتن به منزل دوستان و بستگان

هنگامی که می خواهید با فرزندتان به خانه دوستان و اقوام بروید، از کودک بخواهید که با خودش چندین اسباب بازی بیاورد تا زمانی که شما در حال صحبت کردن با بزرگسالان هستید، کودک تان نیز سرگرمی جذابی داشته باشد. قبل از ترک منزل، رفتاری را که از فرزندتان انتظار دارید برایش توضیح دهید. در صورتی که فرزند شما از خود رفتار نامناسبی نشان داد از محرومیت زمانمند استفاده کنید. (به ازای هر سال سن کودک یک دقیقه محرومیت برای وی در نظر بگیرید) در خانه ای که میهمان هستید یک مکان کسل کننده و غیرجذاب که تقریبا کسی در آن نقطه حضور ندارد و فعالیت جالبی موجود نیست، پیدا کنید و کودک را در آن محل قرار دهید. اما متاسفانه یکی از مواردی که در این برهه از محرومیت پیش می آید، دخالت آشنایان و اقوام است و اگر نتوانستید در جایی که هستید از محرومیت زمانمند استفاده کنید، از محرومیت زمانمند تاخیری استفاده کنید. این محرومیت را باید بلافاصله پس از بازگشت به خانه به اجرا درآورید و این موضوع را فراموش نکنید که اجرای محرومیت زمانمند تاخیری تنها باید در مورد کودکان چهارساله و بیشتر اعمال شود اما اگر از کودک تان در منزل دوستان و آشنایان هیچ رفتار نامناسبی سر نزد، فراموش نکنید که بلافاصله یا در زمان بازگشت به خانه وی را تحسین کنید.

● فروشگاه ها، مراکز خرید و رستوران ها

هنگامی که به قصد خرید یا صرف غذا آماده بیرون رفتن با فرزندتان می شوید، رفتاری که از وی انتظار دارید با او در میان بگذارید. همچنین زمان خرید را با توجه به سن کودک تان برنامه ریزی کنید تا کودک شما به دلیل خسته شدن از خود سوءرفتار نشان ندهد. اما چنانچه فرزند شما خسته نیست اما رفتارهای نامناسبی از خود نشان می دهد از یکی از اشکال محرومیت زمانمند استفاده کنید. مثلا اگر در یک فروشگاه یا مرکز خرید هستید، یک مکان مناسب مانند یک راهروی خلوت را پیدا کنید و کودک تان را در آنجا قرار دهید و از او رو برگردانید و وانمود کنید که به جای دیگری نگاه می کنید و توجهی به او ندارید. اگر فرزندتان خردسال است، در کنار او بایستید اما اگر بزرگ تر است، کمی دورتر از او باشید و به منظور اطمینان از ایمنی کودک، همواره وی را در دیدرس خود داشته باشید. همچنین در مراکز خرید، نیمکت ها محل مناسبی برای محرومیت زمانمند است، کودک خود را روی یک نیمکت بگذارید و خودتان روی یک نیمکت دیگر بنشینید.

همچنین در رستوران اگر فرزندتان رفتار زننده ای داشت، می توانید در میز جداگانه ای بنشینید. اکثر کودکان در مکان های عمومی به آرامی تن به محرومیت زمانمند می دهند. مراقب باشید هنگامی که فرزندتان رفتار بدی از خود نشان می دهد ناخواسته رفتار را پاداش ندهید و موجب تقویت آن نشوید. اگر کودک هیچ سوءرفتاری از خود نشان نداد، می توانید وی را تحسین کنید و به او پاداش دهید مثلا در زمان ترک فروشگاه خوراکی مورد علاقه اش را برای وی بخرید.

● در اتومبیل

یکی از تجربه های ناخویشاوند برای والدین رانندگی و مسافرت با اتومبیلی است که کودکان در صندلی عقب سرو صدا راه انداخته اند. قبل از عزیمت، اگر احتمال بروز سوءرفتار را پیش بینی می کنید و احتمال می دهید که مشکلاتی پیش می آید از قبل به فرزندان تان هشدار دهید که کارهای ناشایست شان پیامد های خاصی در پی خواهد داشت و به آنها فقط یک بار اخطار داده خواهد شد. از آنها بخواهید که برای سرگرم شدن در ماشین با خودشان اسباب بازی بیاورند. برای ایمنی سفر ابتدا کمربند ایمنی کودکان را در صندلی عقب ببندید چرا که بستن کمربند باعث می شود که کودکان از هم فاصله پیدا کنند و وارد فضای یکدیگر نشوند یا اینکه در مسافرت های طولانی یکی از والدین می تواند در صندلی عقب بنشیند و فرزندان را از درگیری و اذیت کردن یکدیگر باز دارد و در صورت بروز سوءرفتار والدین باید از محرومیت زمانمند فوری استفاده کنند؛ مثلا اتومبیل را متوقف سازند تا از رفتار بدشان دست بردارند یا می توانند محرومیت زمانمند تاخیری را برگزینند و بلافاصله به محض رسیدن به منزل آن را اجرا کنند.

● فعالیت های بازی در خارج از خانه

هنگامی که فرزندتان را به پارک، شهربازی، باغ وحش و... می برید در صورتی که رفتار نامناسب از خود نشان داد، از محرومیت زمانمند فوری به منظور مدیریت سوءرفتار استفاده کنید. مثلا او را در کنار یک درخت یا در گوشه زمین بازی قرار دهید. در این مواقع استفاده از این نوع محرومیت به سرعت جواب می دهد. سرزنش کردن و دادزدن والدین از روش هایی است که کودک در مقابل آن پایداری می کند و در جلوگیری از رفتار بدش موثر نیست.

منبع:روزنامه شرق