شرایط نقش رستم خوب نیست/شکاف‌ها به پارسه و تخت جمشید نزدیک می‌شوند
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 18 فروردين 1399 10:06
به گزارش ایلنا، این روزها شاهد احداث چاه عمیق در حریم درجه یک نقش رستم هستیم؛ این در حالی است که به گفته کارشناسان امر به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در نقش رستم شاهد به وجود آمدن شکاف‌های متعدد هستیم و ادامه برداشت از آب‌های زیرزمینی می‌تواند خطر افزایش این شکاف‌ها را بیشتر کند. ضمن آنکه انجام هرگونه عملیات حفاری در حوزه آب و برق در حریم نقش‌رستم نیازمند کسب مجوزهای لازم از میراث فرهنگی و گردشگری استان است.
افشین یزدانی (مشاوره حریم تخت جمشید و پاسارگاد و عضو شورای فنی تخت جمشید) با اشاره به آنچه که در بند ۶ ضوابط حریم درجه یک مصوب شده است، گفت: احداث، کف شکنی، جابجایی چاه‌های آب، آبراه‌ها، جوی‌های انشعابی به منظور تامین آب مورد نیاز برای کشاورزی و هرگونه تاسیسات برق‌رسانی و موتورخانه مربوط به آن نیازمند کسب مجوز و نظارت کارشناسان سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری (وزارتخانه فعلی) است.
او با این احتمال که ممکن است آنچه اکنون در در نزدیکی نقش رستم در جریان است به نوعی کف‌شکنی و احیای چاهی باشد که در گذشته وجود داشته، گفت: باتوجه به سابقه فرونشست که در نقش رستم شاهد هستیم که سبب به وجود آمدن شکاف‌های متعدد در این میراث ملی شده است قاعدتا نباید هیچگونه مجوزی برای حفر چاه و برداشت آب‌های زیرزمینی صادر شود. هنگامی که در مصوبات میراث فرهنگی ذکر شده است که حفر هرگونه چاه و کف‌شکن نیازمند دریافت مجوز ازسوی مسئولان میراث فرهنگی است بنابراین به این مهم اشاره دارد که باتوجه به شرایط موجود این مجوزها صادر خواهد شد و باید شرایط سنجیده شود. اما متاسفانه حدود چهار سال است که باتوجه به نامه‌ای که از سوی استانداری فارس صادر شده است، صدور تمام مجوزها به این استانداری و جهاد کشاورزی واگذار شده. در واقع می‌توان گفت عملی خلاف آنچه که در مصوبات قانونی تصویب شده توسط نامه‌ای از سوی استانداری فارس محقق گشته و اداره کل میراث و گردشگری استان نیز در مقابل این خلاف سکوت کرده است.
یزدانی با تاکید بر اینکه مسئولان میراث فرهنگی استان فارس می‌توانند از مصوبات قانونی که در اختیار دارند برای احقاق حق میراث فرهنگی استفاده کنند، تصریح کرد: چگونه است که استانداری با ابلاغ یک نامه می‌تواند مصوبات قانونی را ملغی کند؟ این در حالی‌ست که مسئولان میراث فرهنگی استان فارس باید در قبال این نامه عنوان می‌کردند اجازه یا عدم اجازه حفر چاه و کف‌شکن یا هر فعالیت دیگری در حریم نقش رستم ازجمله ضوابط مصوب در قانون است که در اختیار میراث فرهنگی گذاشته شده.
مشاوره حریم تخت جمشید و پاسارگاد ادامه داد: حدود چهار سال است که مجوزهای حفر چاه در منطقه داده می‌شود این در حالی است که شرایط نقش رستم به لحاظ فرونشستی که در زمین و منطقه شاهد هستیم، شرایط خوبی نیست و شاهد به وجود آمدن شکاف‌های متعدد در این میراث ملی هستیم. هرچند ممکن است این حفاری‌ها مانعی برای ثبت جهانی نقش رستم نباشند اما تهدیدی برای عرصه محوطه میراث جهانی خواهند بود.
او با تأکید براینکه حفر چاه‌های عمیق در نزدیکی نقش رستم تهدیدی برای این میراث خواهد بود، گفت: با برداشت هرچه بیشتر آب‌های زیرزمینی شاهد افزایش فرونشست زمین خواهیم بود. وقتی شاهد حفر چاه‌های جدید در کنار چاه‌های قدیم هستیم قطعاً شاهد برداشت‌های بیشتر از آب‌های زیرزمینی خواهیم بود که نشان از کاهش سطح آب‌ها و درنهایت فرونشست بیشتر زمین دارد. باید جلوی این کار گرفته شود.
به گفته یزدانی برخی از ترک‌هایی که در نقش رستم شاهد هستیم جدید هستند و طی دو سه سال اخیر به وجود آمده‌اند و اکنون فقط با سنگ و شن درون آنها را پرمی‌کنند و بسیاری از این ترک‌ها همچنان در نقش رستم موجود هستند و هر از گاهی بازمی‌شوند و رخ‌نمایی می‌کنند. ظاهراً نشست و فرونشست که در نقش رستم شاهد هستیم هر روز بیشتر می‌شود. البته این فرو نشست عمیق‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود. گاهی اوقات پهنای آن از ۱ تا ۶ متر است. اینکه تا چه قدر از عمق زمین فرو می‌رود را نمی‌دانیم. این شکاف‌ها در بستر زمین اتفاق افتاده‌اند. قطعاً در چنین شرایطی باید برداشت آب در منطقه به شدت کنترل شود. متاسفانه به دلیل کوتاهی‌هایی که از مسئولان امر شاهد هستیم هنوز شیوه آبیاری نوین در منطقه تعریف نشده است که مورد تایید باشد.
عضو شورای فنی تخت جمشید در پاسخ به این سوال که آیا اداره کل میراث فرهنگی استان فارس نمی‌تواند جلوی صدور مجوزهای حفر چاه و برداشت آب‌های زیرزمینی را بگیرد، گفت: باتوجه به آنکه ضوابط مصوب توسط دولت تغییر نکرده و شرایط حادتر از گذشته شده است، این اداره کل می‌تواند با نامه‌نگاری با معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی مانع صدور مجوزها شود. نباید فراموش کرد که نامه استانداری در خصوص صدور مجوزهای حفر چاه در عرصه و حریم میراث جهانی و میراث ملی خلاف قانون است. البته اینگونه تصور می‌شود که اداره کل میراث و گردشگری استان فارس نیز از شانه خالی کردن در قبال حضور دائمی کشاورزانی که خواستار حق چاه در منطقه هستند بدش نمی‌آید و این مسئولیت‌ها را با وجود مصوبات قانونی به استانداری واگذار کرده. در چنین شرایطی شاهد پاک کردن صورت مسئله توسط مسئولان استان هستید.
یزدانی خاطرنشان کرد: نباید فراموش کرد که منظر زیست محیطی بخشی از دشت مرودشت است و باید به حفظ اکوسیستم منطقه توجه داشت. این درحالی است که اکنون اگر نگاهی به شرایط محیط زیست تخت‌جمشید بیاندازیم شاهد آن خواهیم بود که این منطقه تبدیل به یک بیابان شده و شرایط محیط زیست آن حتی با ۲۰ سال پیش قابل مقایسه نیست. بسیاری از زمین‌های اطراف تخت جمشید تبدیل به شوره‌زار شده‌اند. می‌توان گفت آب تخت‌جمشید شور شده است. هرچند شور شدن آب تخت‌جمشید می‌تواند در بلندمدت آسیب‌هایی را متوجه این میراث جهانی کند اما در حال حاضر اکوسیستم منطقه به لحاظ زیست محیطی مورد تهدید است و به نوعی تغییر بی‌بازگشت را تجربه می‌کند. چراکه در چنین شرایطی بستر منطقی شکل‌گیری شهر پارسه زیر سوال می‌رود. نباید فراموش کرد که استقرار در این منطقه فقط مربوط به ۲۵۰۰ سال پیش نیست و حتی به پیش از ایلامی‌ها حتا دوران مس سنگی و برنز نیز بازمی‌گردد.
عضو شورای فنی تخت جمشید یادآور شد: ما باید توسعه بلندمدت را مدنظر قرار دهیم و برای تحقق این مهم تمام جوانب باید درنظر گرفته شود. به‌طور مثال چند سال پیش با بنا شدن تیر برق‌ها در نزدیکی آرام گاه کوروش رو به رو بودیم هرچند در آن دوران عنوان شد که این تیر برق‌ها را برمی‌دارند و برق‌کشی را از زیرزمین انجام می‌دهند اما تاکنون این وعده‌ها محقق نشده.
علم شدن تیر برق در کنار میراث ملی سبب خدشه‌دار شدن تاریخ این منطقه می‌شود و به نوعی منظر بصری آن را تهدید می‌کند. حتی چنین اتفاقی حدود ۶ سال پیش برای نقش رستم افتاد و به شدت منظر بصری و اصالت این میراث را خدشه‌دار کرد. کدام کشور اجازه می‌دهد میراث فرهنگی با چنین مواردی تهدید شود؟ می‌توان گفت به دلیل سهل‌انگاری مسئولان میراث فرهنگی کشور و عدم بهره‌گیری از قوانینی که در اختیار دارند شاهد وقوع چنین موضوعاتی هستیم.
