تقویم تاریخ -22شهریور

مجموعه: تقویم تاریخ

داريوش بزرگ، تنها با هدف گوشمالي آتني ها - نه تصرف آتن - كه يوناني زبانهاي آسياي صغير (شهرها و جزاير ايوني) قلمرو ايران را تحريك به شورش و نافرماني مي كردند يك سپاه پياده و سوار را با كشتي روانه سرزمين اصلي يونان كرد كه به صورت كشور - شهر يا ايالات متحده اداره مي شد.

اين نيرو كه بزرگترين لشكركشي آمفي بياس از آغاز تاريخ تا اواخر قرن 19 ميلادي است پس از تصرف شهر ارتريا Eretria و جزيره ايوبويي Euboea (اوبوآ)، در ساحل شرقي اتيكا Attica پياده شد.

1568م:13 سپتامبر سال 1568 لارنس كيپمن، آرتر ادواردز و ريچارد ويلز در اجراي نيات دراز مدت دولت لندن، انگلستان را به مقصد ايران ترك كردند. ماموريت آنان راضي كردن دولت صفوي ايران به صدور مجوز چند مرگز انگليسي (به نام ظاهري تجارتخانه) در شيراز، كرمان، اصفهان و تبريز بود تا سر پلهايي براي نفوذ در قاره آسيا باشند. سياست دولت انگلستان در آن زمان برمدار رقابت با استعمار اسپانيا و وابستگانش (پرتغال و هلند) در آسيا قرار داشت كه صرفا از طريق دريا اقدام به گسترش نفوذ و استعمار در سرزمين هاي ساير قاره ها مي كردند. اين هيات انگليسي يك سال بعد به قزوين (پايتخت وقت ايران) رسيد.

1941م:13سپتامبر 1941 ( 22 شهريور 1320 ) راديو هاي انگليسي ـ لندن ، دهلي و ... ـ گزارشهاي متعدد در اين باره كه راهي جز استعفا براي رضا شاه نمانده و ظرف ساعات آينده به خواست متفقين كناره گيري و خود را تسليم خواهد كرد پخش كردند ، و اين اخبار ترس هواداران او را افزايش داده بود. سه روز بعد پايان كار رضا شاه بود.

فروغي نخست وزير دولت تازه، قبلا (18 شهريور) پس از چند بار مذاكره با نمايندگان انگلستان و شوروي كه نيروهايشان بدون برخورد با مقاومت جدي (به سبب مرخص شدن سربازان ايران) مجلس شوراي ملي را به تشكيل يك جلسه فوق العاده دعوت كرده و در اين جلسه، خود و وزير خارجه اش گزارشي از مذاكرات و مكاتبات و نيز آخرين تحولات و خواست دولتين انگلستان و شوروي به نمايندگان داده بودند و روشن شده بود كه دولت انگلستان خواهان بركناري رضا شاه و تبعيد او (به عنوان زنداني دولت انگلستان) از كشور است. چون فروغي كه مورد بي مهري رضا شاه بود و شهرت به دوستي با انگلستان داشت به اين دو دولت وعده هايي داده بود؛ در پايان جلسه تقاضاي راي اعتماد كرد كه مورد تاييد قرار گرفت. به اين ترتيب، همه جز رضا شاه از توطئه و خواست نهايي انگلستان آگاه بودند. انگلستان كه در آغاز كار از رضا شاه حمايت مي كرد، از سال 1935 (1314خورشيدي) كه وي متوجه آلمان به دليل روي كارآمدن هيتلر شده بود و راه ناسيوناليستي در پيش گرفته بود درصدد بركنار كردنش برآمده بود. رضا شاه با موسوليني ناسيوناليست هم روابط دوستانه برقرار كرده بود و با كمك او و بدون اطلاع انگلستان براي ايران نيروي دريايي به وجود آورده بود و با اين نيرو به اخراج انگلستان از مناطقي از خليج فارس دست زده بود.

1321م:دانته الي جياري Dante Alighieri شاعر، نويسنده و انديشمند ايتاليايي قرون وسطي، 13 سپتامبر سال 1321 ميلادي در تبعيد درگذشت. وي كه به سال 1265 در فلورانس به دنيا آمده بود 56 سال عمر كرد. از دانته به عنوان بزرگترين شاعر قرون وسطاي اروپا نام مي برند. وي Divine Comedy را (كه در ايران «كمدي الهي» ترجمه شده است) و از شاهكارهاي ادبيات اروپا بشمار مي رود به شعر گفته است. دانته تحصيلات كلاسيك و الهيات داشت. زندگاني نو La Vita Naova اثر ديگر او مجموعه اي از 31 شعر است كه با تفسير و نثر آنها را به هم پيونده زده است. چند تاليف غير داستاني و يك كتاب نيمه تمام در حكمت (فلسفه) هم از او باقي مانده است.

دانته در زمينه سياست در آرزوي ايجاد يك حكومت جهاني بر پايه معنويات بود كه در سايه آن، مردم هم اين دنيا را داشته باشند و هم آن دنيا را. نامه هاي دانته را هم پس از او به صورت يك كتاب درآورده اند كه خواندني است. دانته در عين حال يك ناسيوناليست ايتاليايي بود و آرزو داشت كه وطنش بار ديگر وحدت خود را بازيابد و معتقد بود كه زبان واحد كمك بزرگي به تامين وحدت يك ملت مي كند. وي بر پايه همين باور و با هدف تحقق ايتالياي متحد كه در زمان او به صورت شهرهاي مستقل و يا مناطق تحت سلطه قدرتهاي اروپايي بود بيشتر آثار خود را به جاي لاتين كلاسيك كه زبان طبقه خاص و تحصيلكردگان بود به ايتاليايي (ايتاليک) كه زبان مردم كوچه و بازار بود نوشت كه گام بزرگي در راه تامين وحدت ايتاليائي ها به شمار مي رود كه به ايجاد كشور واحد ايتاليا در قرن 19 انجاميد.

دانته در سال 1301 ميلادي كه گروه سياسي مخالف او در فلورانس روي كار آمده بودند به «راونا Ravenna » تبعيد شده بود كه تا پايان عمر در همانجا مانده بود.

2008م:در دو هفته نخست سپتامبر 2008 به مناسبت نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده تفسير رسانه ها عمدتا درباره انتخابات و دمکراسی بود.

در دهه هاي اخير انتقاد از وضعيت انتخابات در كشورهاي مختلف رو به گسترش بوده است و افشاء هرمقام انتخابي كه به رسانه ها كشانده مي شود، وسيله تازه اي براي انتقاد از دمكراسي را به دست مي دهد كه اثبات می کند از اصول خود منحرف شده است.

چند مثال از انتقادهايي از اين دست در سپتامبر 2008 و تنها در كشور آمريكا:

ــ محكوميت به زندان و كناره گيري کوام کیلپاتریک Kwame Kilpatrick شهردار انتخابي شهر بزرگ ديترويت آمريكا كه متهم به داشتن روابطي با بانو کریستین بیتی Christine Beatty رئيس دفتر شهرداري شده بود و ولخرجی های مربوط از صندوق شهرداری. وضعیت اقتصاد شهر دیترویت معروف به پایتخت اتومبیلسازی از سال 2006 تاکنون (سال 2008) به علت رکود کسب و کار اتومبیلسازهای آمریکایی و بیکار کردن برخی از کارکنان و درنتیجه درآمد شهرداری آن رضای بخش نبوده است. پدر کیلپاتریک قبلا از اعضای کنگره آمریکا بود و خود او یک حقوقدان است!. ظاهرا نام اول وی (کوام) از اسم انقلابی معروف کشور آفریقایی غنا و نخستین رئیس جمهور این کشور (کوام نکرومه = قوام نکرومه) اقتباس شده است. انتخاب چنین نامی در آمریکا مرسوم نیست.

ــ كشف اين موضوع كه چارلز رانگل Richard Rangel رئيس كميسيون امور مالي (Ways and Means) مجلس نمايندگان آمريكا (كه بايد ناظر بر مالياتها باشد) قسمتي از درآمدهاي خودرا به اداره ماليات بردرآمد گزارش نكرده بود!. وي بعدا از اين عمل پوزش خواست.

ــ تئودور استیونس (تد استیونسTed Stevens) سناتور آلاسكا (متولد 1923) كه برايش به اتهام دریافت چند مورد هدیه! از کمپانی "ویکو" ویژه لوله های نفتی و ساختمانسازی از سوی هیات منصفه بزرگ (گراند ژوری) قرار مجرميت صادرشده و پرونده او در فهرست محاكمات دادگاه قراردارد دوباره از جانب حزب مربوط (جمهوریخواه) براي يك دوره ديگر نامزد سناتوري شده است!. سناتور استیونس از سال 1968 (تا سال 2008 چهل سال تمام) عضو سنای آمریکا بوده و در زمانی که حزب جمهوریخواه در سنای آمریکا اکثریت داشت داراي عنوان President Pro Tempore (رئیس سنی سنا) بود یعنی در صورت درگذشت رئیس جمهور، معاون او و رئیس مجلس نمایندگان آمریکا برجای رئیس جمهور می نشست.

2005م:11 سپتامبر 2005 «جد هووارد» تاريخدان آمريكايي ديروز جايزه انساندوستي گرفت. وي كه علاوه بر 36 سال تدريس تاريخ، چند كتاب تاريخ هم تاليف كرده و به نوشتن مقاله براي رسانه ها و مصاحبه با آنها ادامه مي دهد همان تاريخداني است كه در تاليف خود تحت عنوان «فراموش شده ها» به تاريخنگاران جوانتر توصيه كرده است كه به جاي نوشتن كارهاي قدرتمداران و مقامات سابق، انديشه ها ـ كارها و دردهاي افراد بي قدرت را كه قرن هاست از سوي بيشتر مورخان به فراموشي سپرده شده و از قلم افتاده اند بنويسند. بيوگرافي اين فراموش شدگان (فراموش شده توسط مورخان) به مراتب روراست تر، دقيق تر و جالب تر است و بر دل مي نشيند، در ذهن نقش مي بندد و در نتيجه بكار بسته مي شود. مجموعه همين شرح حالها، تاريخ اجتماعي يك كشور را به دست مي دهد.

1349ش:«اميد پارسا نژاد» از نسل تازه روزنامه نگاران با استعداد ايران 22 شهريور 1349 (13 سپتامبر 1970) به دنيا آمده است. توصيف استعداد او در روزنامه نگاري و علاقه مندي اش به اين حرفه همينقدر بس كه هفت سال پس از ورود به دنياي خبر، در روزنامه پرفروش همشهري به سمت دبيري صفحه تعيين و اديتور شد. «اميد» در سمت دبيري صفحه آخر همشهري كه مهمترين صفحه پس از صفحه اول هر روزنامه است آنچنان مهارت و صداقت و بيطرفي از خود نشان داد كه روزنامه نگاران ارشد، از جمله نوشيروان كيهاني زاده با طيب خاطر مطالب خود را به او مي دادند تا اديت، تيترگذاري و انتخاب عكس كند و به چاپ برساند. «اميد» در رفتار با ديگران و رعايت نزاكت و ايستادن روي وعده ها و سرعت در انجام كارها و پاسخ دادن به افراد و انجام هركمكي كه از دستش برآيد آنچنان دقيق و متعهد است كه شهرت «جنتلمن» روزنامه نگاري ايران به دست آورده است. خشمگين نمي شود و هميشه لبخند برلب دارد. او از آغاز پيدايش «همشهري» با آن همكاري مي كند. وي كه در عين حال به کار پژوهش علاقه مند است، در روزنامه «شرق» يك ستون تاريخ دارد كه هر روز چاپ مي شود و عمدتا درباره مسائل ايران در دو قرن گذشته مي نويسد. مطالعه اين ستون، مهارت «اميد» را در ناراتيو نويسي نشان مي دهد. «اميد» كه بر زبان انگليسي مسلط است در تمامي اوقات فراغت به مطالعه در تاريخ و روزنامه نگاري كه قلمرو مشترك دارند مي پردازد و نخستين روزنامه نگاري است كه كار گرفتن مطلب و عكس از روزنامه نگاران ديگر را از طريق «اي ميل» كه در ايران سابقه نداشت متداول كرد و از اين راه، هزينه روزنامه ها را كاهش داد كه قبلا از طريق فاكس، مطلب دريافت مي كردند. بنابراين، «اميد» در روزنامه نگاري الكترونيك مهارت كامل دارد كه امروز، مورد نياز بي چون و چرا است. «اميد» معتقد به چاپ مطلب بدون عكس نبوده است زيرا تصوير و تيتر جالب است كه مخاطب را به خواندن مطلب جلب مي كند. وي در زمان دبيري صفحه آخر همشهري كه بيش از پنج سال طول كشيد اصرار فراوان كرد تا ستون هاي «امروز در تاريخ»، «رويدادهاي رسانه ها» و «پرسش پزشكي» به اين صفحه منتقل شود. راضي كردن سردبيري دقيق چون محمد عطريانفر و معاونش خسرو قديري (از روزنامه نگاران قديمي كشور) به چنين انتقالي، كاري آسان نبود.

بسياري از روزنامه نگاران قديمي كه «اميد» با آنان همكاري داشته در اين واقعيت متفق القولند كه «اميد پارسا نژاد» اميد آينده مطبوعات وطن است. در ميان روزنامه نگاران بنام، روش كار او به «ر. اعتمادي» و «محمد بلوري» نزديكتر است تا به غلامحسين صالحيار. وي در آموزشي كردن مطالب روزنامه همان نظري را دارد كه دكتر فريدون وردي نژاد براي نخستين بار در وطن ما مطرح ساخت و در روزنامه ايران كه خود او تاسيس كرده بود به اجرا گذاشت و اينك همين روش را در دانشكده خبر تدريس مي كند. محال است اميد پارسا نژاد مطلبي را كه ارزش چاپ شدن ندارد و چيزي عايد مخاطب نمي كند به چاپخانه بفرستد.

509پیش ازمیلاد:13 سپتامبر سال 509 پيش از ميلاد معبد ژوپيتر در كاپيتولينوس (كاپيتولاين هيل) در شهر «رم» گشايش يافت. «كاپيتولاين هيل» يكي از هفت تپه معروف شهر رم است. فوروم روم عهد باستان (محل اجتماعات عمومي و ايراد نطق و آويختن شعار) در نزديكي همين تپه و نه چندان دور از محل سناي روم قرار داشت.

اوايل قرن نوزدهم، آمريكايي ها نيز مجموعه ساختمان دو مجلس مقننه اين فدراسيون (كنگره) را كه بر زميني بلندتر از اطراف خود در شهر واشنگتن ساخته شده است «كاپيتول هيل» ناميدند كه به همين نام باقي مانده و «كاپيتولينوس» رم باستان را يادآور مي شود. فيدل كاسترو اخيرا گفته است كه دولت واشنگتن اينك (از اواخر دهه 1980) همان سياست امپراتوري روم باستان را در پيش گرفته است، و تفاوت اين زمان با آن عهد اين است كه ديگر، امپراتوري ايران وجود ندارد كه در برابرش بايستد.

122م:13 سپتامبر سال 122 ميلادي به دستور «هادريانوس» امپراتور وقت روم، كار ساختن يك ديوار طولاني سنگچين عرضي در بريتانيا آغاز شد كه طوايف اسكاتلند را از تعرض به اينگلند (يك بخش ديگر از بريتانيا) باز دارد و انگليسي ها را از يك ترس و بيم دائمي نجات دهد. چون در دروازه هاي اين ديوار، دريافت گمرك و عوارض برقرار شد، اين ديوار كه آثار آن هنوز باقي مانده است مرز انگلستان و اسكاتلند شناخته شد. قرنها بريتانيا بمانند ساير نقاط اروپا، جزيي از قلمرو امپراتوري روم بود.

1899م:سيزدهم سپتامبر سال1899 «هنري هيل بليس» به عنوان نخستين قرباني تصادف اتومبيل در آمريكا و دومين آن در جهان جان خود را از دست داد. وي در خيابان 74 غربي شهر نيويورك با تاكسي شماره 43 تصادف كرده بود. نخستين انساني كه قرباني تصادف اتومبيل شده بود زني به نام «بريجت دريسكول» بود. وي در 17 اوت 1896 در لندن با اتومبيل تصادف كرده بود. بريجت از عرض خيابان مي گذشت كه اتومبيلي كه تنها هفت كيلومتر در ساعت سرعت داشت وي را به گوشه اي پرتاب كرد. اين اتومبيل به نوبت كساني را كه مشتاق تجربه سوار شدن در درشكه بدون اسب بودند در خياباني سنگفرش به طول دو كيلو متر سواري مي داد.

1911م:13 سپتامبر سال 1911 آركادويچ پتر ستولي پين Stolypin نخست وزير روسيه ظاهرا به اشاره تزار نيكلاي دوم در اپراي كي اف در حضور پادشاه روسيه هدف دو گلوله قرار گرفت و پنج روز بعد در بيمارستان درگذشت. قبلا هم در خانه او بمب كار گذارده بودند كه ضمن اين انفجار، Stolypin پسر و دختر و 21 تن از همكاران و بستگانش را از دست داده بود. همه باستوليپين كه 5 سال نخست وزير روسيه بود و انقلاب بلشويكي شش سال بعد (1917) را پيش بيني كرده بود و مي خواست با يك راه ميانه و ناسيوناليستي از آن پيشگيري كند مخالفت مي كردند. به دليل اصلاحات ارضي و دادن آزاديهاي مطبوعاتي و موافقت با تاسيس اتحاديه و سنديكا، تزار و سرمايه داران با او مخالف بودند و سوسياليستها هم به اين سبب كه راههاي ستوليپين، انقلاب اساسي را به تعويق مي اندازد با او دشمني داشتند و تعطيل كردن مراكز فرهنگي ساير مليتهاي امپراتوري روسيه هم مزيد بر علت شده بود و غير روسها او را ناسيوناليست افراطي و دشمن خود تلقي مي كردند. پس از انقلاب اكتبر 1917 معلوم شد كه قاتل وي از عوامل پليس تزار بوده است. تاريخ اين ترور را يك اشتباه تزار مي داند كه با از دست دادن اين دريچه اطمينان باعث انهدام خود و روي كارآمدن بلشويكها شد.

قاتل ستولي پين مردخا بوگروف Mordkha Bogrov وكيل دعاوي و يك يهودي بود. او در عين حال براي پليس مخفي تزار خبرچيني مي كرد.

ستولي پين هنگام مرگ 49 ساله بود. دو دختر از فرزندان تزار هنگام تيراندازي در كنار پدر و شاهد ترور بودند. مردخا دو گلوله به سوي نخست وزير شليك كرد. وي بدون برخورد با مانعي وارد جايگاه ويژه تزار در تالار اپرا شده بود.

1940م:13 سپتامبر سال 1940 عکسهاي نقاشي هايي که روز پيش از اين در غار Las Caux در فرانسه کشف شده و متعلق به دوره پيش از تاريخ بود كه بر ديوارهاي سنگي غار كشيده شده است انتشار يافت که مهارت نقاش براي همگان شگفت انگيز بود. اين کارهاي هنري نشان داد كه مردم آن زمان (پيش از پيدايش خط، وخواندن و نوشتن) در هنر دست كمي از مردم امروز نداشتند.

1942م:حمله نيروهاي آلمان به شهر استالينگراد (ولگوگراد امروز) از 13 سپتامبر سال 1942 آغاز شد كه دفاع از آن به صورت يك حماسه درآمده است. استالينگراد آخرين حد پيشروي نيروهاي آلماني در خاک شوروي بود.

2003م:13 سپتامبر 2003 رسانه هاي آمريكا گزارش داده بودند كه بالاخره رئيس كليسا هاي كاتوليك ايالت ماساچوست اين كشور براي پايان دادن به جنجال جنسي كشيشها، پذيرفت كه به 560 شاكي جمعا 85 ميليون دلار بپردازد و آنان را پيش از آن كه قضيه در دادگاهها مطرح شود و دلسردي مراجعان به كليسا ها را باعث گردد خاموش سازد. همه شاكيان مدعي شده بودند كه مورد سوء استفاده جنسي كشيشها قرار گرفته بودند. كشيشهاي كاتوليك پيش از ورود به اين كسوت بايد حق ازدواج را از خود سلب كنند!.

2003م:13 سپتامبر 2003 گزارش يك سازمان جهاني بررسي مرگ و مير ناشي از بيماري ها اعلام كرد كه در سال 2000 در سراسر جهان، دود سيگار باعث مرگ 4 ميليون و 840 هزار تن شده است و تعجب در اين است كه شمار قربانيان سيگار در كشورهاي صنعتي (غني تر) كه افراد دسترسي به اطلاعات (اخبار پزشكي) دارند بيشتر، و از رقم ذكر شده، دوميليون و 430 هزارنفرشان از اين كشورها بوده اند كه حاكي از ضعف اراده است. در همه بيماري ها، جاي پاي دود سيگار را مي توان يافت. در اين گزارش از دود سيگار به عنوان «طاعون قهوه اي» نام برده شده بود. سازمان جهاني بهداشت اخيرا سيگار را قاتل شماره يك بشر اعلام كرد.

2005م:11 سپتامبر 2005 پروتستانها (اكثريت جمعيت ايرلند شمالي) هم در بلفاست و چند منطقه ديگر شورش کرده بودند. اين شورش که چند روز ادامه يافت در ساعات شب شدت مي يافت بگونه اي که در دومين شب 40 مامور پليس مجروح شده بودند. پروتستانهاي افراطي در جريان شورش خود، در خيابانها اتومبيلها را آتش مي زدند. آنها به جاي تفنگ، از نارنجك دست ساز (اصطلاحا خانگي) هم استفاده مي کردند. در طول دهها سال، اين اقليت كاتوليك ايرلند شمالي بود كه شورش مي كرد تا اين سرزمين به جاي انگلستان به جمهوري ايرلند وابسته شود كه اين بار، اكثريت پروتستانهاي ايرلند شمالي شورش كرده بودند!. آنان مخالف امتيازهايي بوده اند كه اخيرا به كاتوليك ها داده شده است.

2005م:12سپتامبر 2005 مقر كنسولگري آمريكا در بصره كه همان كاخ سابق صدام حسين در اين، دومين شهر بزرگ عراق است مورد اصابت چهار راكت 107 ميليمتري ساخت چين قرار گرفت. در طول جنگ ويتنام، ويت كنگها از اين راكتها استفاده مي كردند كه بكار بردنشان بسيار آسان است. در سپتامبر 2005 بكار بردن راكت 107 ميليمتري، يك عنصر تازه در مسئله عراق تلقي شده بود.

1506: «ميشل دو مونتاين» نويسنده و فيلسوف فرانسوي در 59 سالگي درگذشت.

1759: در جريان جنگ هفت ساله فرانسويان و انگليسي ها در آمريكاي شمالي كه در اين جنگها بوميان (سرخپوستان) متحد فرانسه بودند، نيروهاي مشترك فرانسه و سرخپوستان در منطقه كوبك (كانادا) از انگليسي ها شكست خوردند. هدف هر دو دولت خوردن آمريكاي شمالي بود و لذا با هم در جنگ و ستيز بودند.

1788: شهر نيويورك موقتا به عنوان پايتخت ايالات متحده (13 مهاجر نشين انگليسي) اعلام شد. در آن زمان هنوز شهر واشنگتن به وجود نيامده بود.

1789: به علت گراني نان در پاريس، مردم دست به غارت نانوائي ها زدند كه بر اثر تيراندازي 90 تن كشته شدند.

1791: انقلابيون لوئي شانزدهم پادشاه وقت فرانسه را مجبور به امضاي قانون اساسي تازه اين كشور كردند كه حقوق غيرقابل نقض مردم را تعيين و تضمين كرده بود.

1900: ميهندوستان فيليپيني كه با اشغال نظامي كشورشان توسط آمريكا مبارزه مسلحانه مي كردند يك واحد نظامي آمريكا را شكست دادند. آمريكا پس از پيروزي در جنگ با اسپانيا، دست به اشغال چند مستعمره آن از جمله فيليپين زده بود. فيليپين كه نام فيليپ پادشاه اسپانيا بر آن گذارده شده است قرنها و از زمان ماژلان مستعمره اسپانيا بود.

1940: لوفت وافه (نيروي هوايي آلمان) كاخ سلطنتي باكينگهام را درلندن بمباران كرد. در همين روز از همين سال نيروهاي موسوليني كه درصدد احياء امپراتوري روم باستان بود خاك مصر را كه در كنترل انگلستان بود مورد حمله قرار دادند.

1971: شورش زندان «اتيكا» در نيويورك به دست گارد ملي ايالت سركوب شد و 42 زنداني به دست افراد اين گارد كشته شدند.

1999: در انفجار بمب در مسكو 119 تن جان باختند.