تقویم تاریخ - 13 مرداد

مجموعه: تقویم تاریخ

در بازجويي از ابوالحسن خان معلوم شد كه وي به تحريك ازبكها از پرداخت ماليات طفره رفته بود كه رضاقلي ميرزا با لشكر خراسان سراغ ازبكها رفت و آنان را تا آن سوي تاشكند عقب زد و سپس از راه قندوز و كابل به ديدار پدر شتافت و نادرشاه افشار به خاطر رشادتهاي او، پس از مشورت با بزرگان كشور و ژنرالهاي خود وي را وليعهد ايران كرد. رضاقلي ميرزا در بازگشت از قندهار به مشهد در سر راه خود در هرات توقف كرد و عليمرادخان حاكم سابق «اندخود» را كه در زندان بود به اتهام خيانت به وطن (ايران) محاكمه و اعدام كرد. به اين ترتيب در سراسر خراسان بزرگتر آرامش و حكومت قانون برقرار شد.

1335ش:دكتر محمد مصدق كه دولت او با كودتاي خارجي 28 مرداد ساقط شده بود، 13 مرداد سال 1335 پس از تحمل سه سال زندان به احمد اباد (ساوجبلاغ ـ نزديك كرج) تبعيد شد و تا پايان عمر به مدت ده سال و هفت ماه در اين روستا تحت نظر بود. تبعيد دكتر مصدق به اين روستا، از سوي حقوقدانان عملي غير قانوني اعلام شده است، زيرا اين تبعيد به حكم دادگاه نبود و به اراده دولت وقت صورت گرفته بود كه از استخوانهاي اين مرد هم واهمه داشت. دولت وقت دكتر مصدق را دو هفته زودتر از انقضاي محكوميت (اين محكوميت هم غير قانوني بود زيرا كه طبق قانون آيين دادرسي وقت، محاكمه نخست وزير و وزيران بايد در ديوان عالي كشور صورت مي گرفت نه محكمه نظامي) از زندان خارج ساخته و به احمدآباد فرستاده بود تا بتواند او را (كه هنوز زنداني محسوب مي شد) تبعيد كند. اين رهبر ملي پيشتر هم (قبل از نخست وزير شدن) يك بار به احمد آباد تبعيد شده بود. وي در همين احمدآباد مدفون است و آرامگاه او از ابنيه ملي ايران بشمار مي رود.

1357ش:دكتر علي اميني از رجال سياسي قرن 20 ايران كه هفتم مرداد 1357 اعلاميه بلند بالا و مردم پسندي صادر كرده بود از 13 مرداد به صحنه سياست باز گشت و نطق و مصاحبه و ديد و بازديدهاي عمومي را پس از 16 سال سكوت از سر گرفت .

دكتر اميني كه روزگاري معاون قوام السلطنه و اوايل دهه 1340 نخست وزير و قبلا هم وزير بود در اعلاميه خود كه قسمتهايي از آن در روزنامه اطلاعات مورخ هفتم مرداد چاپ شده است ، چنين آورده است:

..... ازدياد درآمد كشور (از صدور نفت) در ده سال گذشته گرچه باعث رفاه نسبي شد ، ولي متعاقب آن فساد را هم گسترش داد و فساد براي ادامه حيات خود ؛ به فشار و تمركز قدرت نياز داشته است.

وي اضافه كرده است : در اين ده سال بر ثروت ثروتمندان افزوده شد و يك دسته ثروتمند نوخاسته هم به وجود آمد و به همين نسبت كه بر پول ثروتمندان افزوده شد ، تنگدستان (اكثريت مردم) فقير تر شدند و بر خواستها و مطالبات آنان افزوده شد و ناله هايشان در آستانه فرياد شدن قرار گرفت. طبقه متوسطي هم كه در اين ده سال وعده تولد آن داده شده بود به وجود نيامد و به جاي آن بر شمار دلالان با خصلت هاي خاص اين گروه افزوده شد و وطن به صورت بهشت واسطه ها درآمد. در چنين اوضاعي ناراضيان كه امكان بيان دردهاي خود را نداشتند واكنش خويش را به صورت بي تفاوت شدن ، باري به هرجهت . عدم مشاركت و ... نشان مي دادند كه اين رفتار طبقه اكثريت به زيان عمومي كشور تمام شد .

دكتر اميني اعلاميه خود را چنينادامه داده بود: ..... اينك (مرداد 1357) كه به دلايلي فضاي سياسي تا حدي باز شده ــ گرچه كنترل دريچه اطمينان همچنان در دست همان مقامات است ؛ طبقه محروم كه سالها نفس در سينه حبس كرده بود به ميدان آمده و به جاي درددل مي كند ــ غرشي كه همه ديوارها و سدها را به لرزه درآورده است.

امير زاده قاجار در اعلاميه اش سپس به مشكلات جاري كشور اشاره كرده بود و اين مشكلات را ؛ تورم پول ، افزايش شديد شكاف توليد و مصرف ، مهاجرت كشاورزان به شهرها ، افزايش قيمت ها مخصوصا در بخش مستغلات و... ذكر كرده بود.

آنگاه ، وي به ارائه راه حل پرداخته بود كه در صدر آنها شناخت رجال كارشناس ، شايسته و دلسوز و سپردن امور به دست آنان و مشاركت طبقه اي كه در ده سال گذشته چيزي به دست نياورده در امور وطن بود.

1358ش:وزنامه هاي تهران در اين روزها در سال 1358 به نقل اظهارات صادق خلخالي رئيس وقت محكمه شرع پرداخته بودند كه گفته بود يك ارتش سرخ مشابه ارتش سرخ ژاپن براي اعدام انقلابي شاه تشكيل شده است و ما اوضاع را زير نظر داريم.

روزنامه اطلاعات ( چاپ تهران ) كه در جريان مصادره شدن قرار داشت در شماره دهم مرداد 1358 كه درج اظهارات خلخالي را از صفحه اول خود آغاز كرده بود از او به عنوان قاضي شرع و رئيس فدائيان اسلام نام برده بود.

خلخالي تا آن زمان دهها مقام سابق ايران ـ از نظامي تا كشوري را اعدام كرده بود.

1384ش:دكتر محمود احمدي نژاد پيش از ظهر 12 مرداد 1384 (سوم اوت 2005) دوره 4 ساله رياست جمهوري را پس از تنفيذ انتخاب وي از سوي آيت الله خامنه اي رهبر جمهوري اسلامي آغاز كرد. در اين مراسم كه در حسينيه جماران برگزار شده بود صدها تن از معاريف و مقامات دولتي حضور داشتند.

احمدي نژاد در نطق رسمي اش در اين مراسم قول داد كه همه توان خود را در جهت تامين عدالت و فرصتهاي برابر در همه زمينه ها، توزيع عادلانه امكانات كشور و رفع تبعيض بكار خواهد انداخت. او در اين نطق بار ديگر خود را يك خادم مردم خواند.

رئيس جمهور تازه از اقتدار و استقلال ملي و نيز رعايت حقوق همگان و قطع كينه ورزي ها، بي انصافي و ناديده گرفتن حقوق ديگران و همچنين از تاريخ و فرهنگ افتخار آميز و منابع عظيم توليد ثروت در ايران سخن گفت.

در سخنراني دكتر احمدي نژاد مطلبي شنيده شد كه در 26 سال پيش از آن، در ايران به گوش نخورده بود. وي گفت كه خود را مكلّف به محافظت و پاسداري از حقوق مدني همه ايرانيان، چه ايرانيان داخل كشور و چه ايرانيان برون مرز مي داند و از همه آنها به يك صورت دفاع خواهد كرد. از سال 1979 به اين سوي، برخي از مقامات دولتي تهران ايرانيان مقيم خارج را به چشم «دوست» نمي نگريستند و لذا كسي جرات برابردانستن آنان را در حقوق داخلي (شهروندي) با ايرانيان درون مرز به خود راه نمي داد. از سال 1981 ، دكتر احمدي نژاد 48 ساله نخستين رئيس جمهور غير معمم جمهوري اسلامي ايران است.

2008م:آن لمتون Ann Katharine Swynford Lambton بانوي پارسي دان انگليسي و يك ايرانشناس بنام و كارشناس تاريخ ايران در دوره هاي سلجوقيان، مغولها، صفويان و قاجارها كه در براندازي 28 امرداد1332 نقش داشت 19 ژوئيه 2008 در 96 سالگي در انگلستان (منطقه كرك نيوتن) درگذشت و 24 ژوئيه مراسم ختم او در كليساي مربوط برگزارشد. دائرة المعارف ها از او به عنوان «وست ليدينگ ايران سپشليست = ايرانشناس رديف يكم غربWest Leading Iran Specialist» نام برده اند. تاليف او «دستور زبان و واژه نامه پارسي» معروف است.

2008م:سوم اوت 2008 الكساندر سولژنيتسين داستان نگار و بازي نويس (نمايشنامه نگار) معروف روس در نود سالگي در مسكو در اثر ايست قلب درگذشت و از خود 35 داستان و نمايشنامه به چاپ رسيده و ازجمله داستان «گولاگ» برجاي گذارد. عدم رضايت و انتقادهاي او از ساختار اداري نادرست و وجود فساد و ندانمكاري در ميان مقامات بالادست شوروي و بي اعتنايي آنان به همه، جز خودشان معروف است. سولژنتيسين از سوسياليسم انتقاد نكرد و تاسف خورد كه چرا پياده كردن اين فرضيه در شوروي به دست نابخردان خودپسند افتاده بود. وي از طريق تاليف خود «گولاگ» جهانيان را در جريان آنچه را كه در اردوگاههاي كار اجباري شوروي مي گذشت قرارداد. سولژنيتسين كه در سال 1970 برنده جايزه نوبل در ادبيات شده بود در سال 1974 به حالت تبعيد از وطن خارج شد. او سالها در ايالات متحده بسربرد ولي حاضر نشد به ميهن پدري پشت كند و تابعيت دولت ديگر را بپذيرد. وي در آن زمان در يك مصاحبه مطبوعاتي گفت: افرادي كه به آساني ترك تابعيت كنند به وطن و استخوان هاي خاكشده نياكان، وفاداري ندارند و كسي كه به وطن، نياكان و زادگاه خود وفادار نباشد به چيز ديگر هم وفادار نخواهد بود و فردي است با شخصيتي ضعيف كه قابل اعتماد نمي تواند باشد. سولژنيتسين كه با بيان اين مطلب، بيش از پيش در دل مردم و بويژه ناسيوناليستها جاي گرفت در 1994 به وطن بازگشت و بعدا به عضويت آكادمي ادبيات و هنر روسيه انتخاب شد. سولژنيتسين يازدهم دسامبر 1918 به دنيا آمده بود.

1859م:امروز زادروز نوت هامسون نويسنده تواناي نروژي است كه چهارم اوت سال 1859 به دنيا آمد و برنده جايزه نوبل سال 1920 شد. اديبان معروف وي را از داستان نگاران خوب قرون 19 و 20 مي دانند.

معروفترين داستان هامسون «گرسنه» عنوان دارد و پس آن «تابه» ، «معما» و ... هستند . هامسون در عين حال يك تاريخدان و تحليگر و يك ناسيونال سوسياليست بود و با اين ايدئولوژي شهرت هواداري از هيتلر را به هم زده بود.

هامسون در نوشتن داستان سبك خاصي را ارائه داد و اين روش نگارش را داستان خود تحت عنوان « انس و الفت با خاك » به بهترين صورت به كار گرفته است ، به گونه اي كه هركس اين داستان را بخواند خود را مديون سخاوت و زحمت بي دريغ كشاورزان مي داند و به آنان عشق و محبت مي ورزد.

1950م:پنجم اوت سال 1950 بانوي آمريكايي «فلورنس چدويك Florence Chadwick»عرض درياي مانش (كانال ميان انگلستان و فرانسه ــ اروپاي قاره اي) را در 13 ساعت و 23 دقيقه شنا كرد و خود را از انگلستان به فرانسه رساند و ركورد ساز شد. وي سال بعد اين مسافت را از فرانسه به انگلستان شنا كرد.

سابقه عبور از درياي مانش با شنا به قرن 19 باز مي گردد. ماتيو وب 22 اوت 1875 اين فاصله را در 21 ساعت و 45 دقيقه طي كرده بود، و در سال 1923 هنري ساليوان در 26 ساعت و 50 دقيقه.

1914م:اين روزها در سال 1914، جهان در حال فرورفتن به داخل يك جنگ جهانسوز بود. مورخان وقت درباره اوضاع جهان كه به اين ورطه افتاده بود، در جريان جنگ تفسيرهايي منتشر ساختند و اصحاب نظر، ابراز عقيده كردند كه خلاصه و نمونه هايي از آن ها از اين قرار است:

«تاريخ نگاران» سالهاي 1870 تا 1914 را سالهاي اوج گيري امپرياليسم تازه خوانده اند كه جنگ ژاپن با چين بر سر مالكيت شبه جزيره كره كه از چهارم اوت سال 1894 آغاز شده بود گام ديگري در اين راستا بود كه ظرف 4 ماه چين شكست خورد و شبه جزيره كره به تصرف ژاپن درآمد. از سال 1870 بتدريج آلمان، آمريكا و ژاپن نيز به صف امپرياليستهاي وقت: انگليس، فرانسه، روسيه و اتريش پيوسته بودند و برخلاف دسته اول، اشتياق فراوان به پيمودن يك شبه ره صد ساله آنها را داشتند.

در آن تاريخ بيش از نيمي از جمعيت جهان مستعمره بودند. خصلت واحد امپرياليستهاي هفتگانه اين بود كه تحت شعار «توسعه قانون و تمدن» به استعمار مردم كشورهاي ديگر مي پرداختند و هر سال 240 هزار مايل مربع بر اراضي تحت استعمار اضافه مي شد.

امپرياليست هاي سه گانه اخير اعتقاد تازه يي را رواج دادند و آن اين است كه كشورهاي قديمي داراي حكومت ملي مثلا ايران را نبايد مستعمره كرد فقط بايد آنها را تحت نفوذ درآورد.

1995م:بيشتر تاريخدانان كه در دهه آخر قرن بيستم و پنج سال قرن 21 به مناسبت سالروز بمباران اتمي هيروشيما (ششم اوت) مقاله نوشته و مصاحبه كرده اند گفته اند كه اين بمباران كه باعث رقابت اتمي ميان ملل شده و جهانيان را بر روي بمب ساعت شمار نشانده عملي غير ضروري بود زيرا كه پس از شكست آلمان، ژاپن كه فاقد مواد خام است نمي توانست براي مدتي طولاني به جنگ ادامه دهد.

دكتر «گار آلپرووتيز» استاد تاريخ در دانشگاه دولتي مريلند و مولف كتاب « تصميم اتمي» منتشره در سال 1995 كه پرونده هاي محرمانه نظامي ژاپن را مطالعه كرده گفته است كه ورود شوروي به جنگ عليه ژاپن پس از شكست هيتلر، ژاپني ها را بيشتر از احتمال حمله اتمي آمريكا ترسانده بود و آماده مذاكره پيرامون شرايط ترك مخاصمه بودند كه مورد حمله اتمي قرار گرفتند. ژاپني ها از آن مي ترسيدند كه شوروي كه همسايه آنان بود كشورشان را متصرف شود.

اعلاميه پاياني كنفرانس پوتسدام كه اول اوت 1945 انتشار يافت و حكايت از تقسيم آلمان ميان فاتحان جنگ داشت، ژاپني ها را بيش از پيش ترسانيده بود و بيم آنها از تقسيم شدن كشورشان بود زيرا كه اطمينان داشتند كه به تنهايي نمي توانند با دنيا بجنگند و بالاخره شكست خواهند خورد. بنابراين بمباران اتمي ضرورت نداشت.

1914م:امروز سالروز به كار افتادن نخستين چراغ راهنمايي جهان است.اين چراغ ترافيك روز چهارم اوت سال 1914 در شهر كليولند ايالت اوهاپو آمريكا در چهار راه خيابان اقليد (اقليدوس يوناني) و خيابان 105 نصب شد تا اتومبيل رانان را هدايت كند.

1919م:مصطفي كمال پاشا كه در پي شكست عثماني در جنگ جهاني اول كمر همت به نجات دست كم خاك اصلي آن بسته بود پنجم اوت 1919 در نشست ناسيوناليستهاي اين سرزمين در «سيواس» اعلام كرد كه تركيه بايد جمهوري شود. وي اين تصميم را هنگامي علني ساخت كه وطن او در وضعيتي وخيم قرار داشت ؛ فاتحان جنگ هنوز تصميم به ابقاء اين كشور نگرفته بودند و يونان 20 هزار سرباز در «سميرنا» كه از زمان « همر » سابقه يوناني بودن داشت پياده كرده بود و ناوهاي جنگي انگلستان ، فرانسه و ايتاليا در آبهاي درياي مرمره تا قسطنطنيه ( استانبول ) ، همه جا ديده مي شدند. سلطان سر جايش نشسته بود و هرج و مرج و كمبود مايحتاج زندگي در همه جا به چشم مي خورد.

مصطفي كمال ( آتاتورك ) بعدا راه حلي براي سلطان يافت و آن اين بود كه چون عنوان بزرگتر سلطان « خليفه مسلمانان » است به همين اكتفا كند و با حرم خود خوش باشد و حكومت را به دولتمردان بسپارد.

مصطفي كمال كه مردي غير مذهبي و داراي تجربه جنگي فراوان بود يونانيان را از سميرنا بيرون راند، پايتخت را به آنكارا منتقل كرد ، براي تركيه كه همه مستملكات اروپايي و عربي خود را از دست داده بود قانون اساسي نوشت ، الفباي كتابت را به لاتين تغيير داد و .... اگر ترس از مصطفي كمال نبود ، تغيير نظام حكومتي تركيه آسان نبود.

در جريان تلاشهاي شش ساله آتاتورك براي حفظ بقاي تركيه ، حكومت بلشويكي روسيه از نظر ارسال تسليحات نظامي به او كمك بسيار كرد.

2003م:پنجم اوت 2003 اعلام شد كه روز پيش از آن «چونگ مونگ هو» مدير ارشد كارخانه هاي هيونداي (هاندي) در ساختمان اداري اين شركت در مركز شهر سئول خود را از دفترش كه در طبقه دوازدهم اين ساختمان قرار داشته به پايين افكنده و خودكشي كرده است. جسد چونك چند ساعت پس از خود كشي به چشم خورده بود!.

چونگ اخيرا متهم شده بود كه پيش از ملاقات سران دو كره در ژوئن 2000 پانصد ميليون دلار به كره شمالي منتقل كرده بود كه صد تا دويست ميليون از آن به آن دولت محرمانه اهداء شده بود تا با اين ملاقات كه مبتكر آن چونگ بود موافقت كند و چونگ اين مبلغ را با دست بردن در حسابهاي شركت، از چشم ديگران دور نگهداشته بود و با اين حسابسازي رقم خارج شده بين سيصد تا چهارصد ميليون دلار به نظر مي رسيد كه نشان مي داد براي سرمايه گذاري به كار رفته است.

چونگ كه در جامعه كره به داشتن روابط نزديك با كره شمالي و علاقه به وحدت كره بدون مداخله بيگانه شهرت داشت به دليل اين حسابسازي از سوي دادستان احضار و براي او پرونده كيفري كه مجازاتي حدود 3 سال زندان دارد تشكيل شده بود.

كمپاني هيونداي كه اتومبيل، كشتي و لوازم ديگر مي سازد اخيرا به سه بخش كشتي سازي، اتومبيل سازي، و غيره تقسيم شده بود كه چونگ با حفظ سمت مدير ارشد، درعين حال مدير مستقيم يكي از آنها بود.

2005م:توماس دزول» پس از بودن 19 سال در زندان پنسيلوانياي آمريکا، اول اوت 2005 آزاد شد.وي كه داراي دو فرزند است هنگام آزادشدن از زندان 46 ساله بود. توماس در سال 1986 به اتهام تجاوز به عنف به يك زن بيمار در بيمارستان پيتسبورگ دستگير شده بود و با اين كه به قيد سوگند گفته بود كه بيگناه است، هيات منصفه دادگاه او را مجرم شناخته و قاضي بناچار حکم مجازات صادرکرده بود.

دزول آزادي خود را نتيجه پيشرفت علم و آزمايش «دي. ان .ا.» مي داند كه در ژوئيه 2005 ثابت كرد كه او متجاوز به عنف نبوده است. عبور او از راهرو بيمارستان در ساعتي كه زن بيمار گفته بود در تاريكي مورد تجاوز قرار گرفته باعث دستگيري توماس شده بود. توماس پس از خروج از زندان بر ضد پليس و بازپرس وقت به دادگاه فدرال (سراسري) آمريکا دادخواست داده كه آن دو مرجع در مورد او بي دقتي كرده بودند. به علاوه، ايالت پنسيلوانيا آمريکا بايد غرامت اتلاف 19 سال عمر او را محاسبه كند و از جيب مردم ايالت (ماليات دهندگان) بپردازد زيرا كه طبق قانون، دولت بايد اشتباه قاضي را جبران كند.

1578: سباستيائو پادشاه پرتغال كه براي مسيحي كردن مراكشي ها (موروها) به اين كشور لشكر كشيده بود در جنگ القصر الكبير (آلكازار) از مسلمانان شكست خورد و ناپديد شد!.

1907: دولت فرانسه قتل 9 اروپايي را در مراكش بهانه قرار داد و به اين كشور لشكر كشيد و چندي بعد، پس از سازش سياسي با آلمان مراکش(کشور مغرب) را تحت الحمايه خود کرد.

1914: انگلستان آلمان را متهم به نقض پيمان لندن و اعزام نيرو به بلژيك كرد و به آن كشور اعلان جنگ داد.

1916: دولت آمريكا پيشنهاد خريد «ويرجين آيلند» را به مبلغ 25 ميليون دلار به دولت دانمارك داد.

1925: تفنگداران دريايي آمريكا پس از 13 سال استقرار، خاك نيكاراگوئه را ترك كردند.

1940: ايتاليا كه سوداي بازگشت به عظمت عهد باستان به عنوان امپراتوري روم را در سرداشت همزمان به سودان، كنيا و سومالي كه هر سه سرزمين در استعمار انگلستان بودند حمله نظامي برد.

1942: نيروهاي آلمان حمله به استالينگراد را آغاز كردند.

1977: با توجه به بحران نفت در سال 1973 ، كارتر تصميم گرفت در آمريکا وزارت انرژي تاسيس كند که چنين شد.

1984: ولتاي عليا به «بوركينا فاسو» تغيير نام داد.

1987: كميسيون ارتباطات آمريكا «فرنس دكترينfainess doctorine» را در مورد راديو ـ تلويزيونهاي اين كشور لغو كرد . طبق اين دكترين ، اين دو نوع رسانه مكلف بودند كه توضيح كساني را كه در باره آنها مطالبي پخش شده بود انتشار دهند و نيز درقبال مطالب جنجالي , موازنه و تعادل را رعايت کنند.