تقویم تاریخ - 1 مرداد

مجموعه: تقویم تاریخ

1288ش:يكم مرداد 1288 سلطان احمد شاه كه كودكي بيش نبود از ساختمان تابستاني سفارت روسيه در زرگنده قلهك به كاخ گلستان انتقال يافت. پدرش، شاه مخلوع، تا اين روز حاضر نمي شد او را از خود دور سازد كه ايلخان قاجار (پس از تباني با دولت روسيه) با يك واحد قزاق به سفارت روسيه رفت و احمد شاه را كه با پدر و اعضاي خانواده در آنجا متحصن بودند بيرون آورد.

احمد شاه سي ام تير 1293هجري خورشيدي پس از رسيدن به سن قانوني، تاجگذاري كرد و دولت وقت يكصد هزار تومان هزينه مراسم تاجگذاري او را از بانك انگلستان در تهران (بانك شاهي، و در آن زمان واقع در ضلع شرقي ميدان توپخانه ـ ساختمان فعلي بانك تجارت) وام گرفته بود.

1331ش:اول مرداد ماه 1331 دکتر مصدق كه با جانبازي مردم بر شاه و هوادارانش پيروز شده بود اعلام كرد كه به احترام مقتولان تظاهرات سياسي سي ام تير، فردا - دوم مرداد سازمانهاي دولتي تعطيل و پرچمها به حالت نيم افراشته در خواهند آمد. وي همچنين قول داد كه ترتيبي خواهد داد كه از آن پس نشود هيچيك از اصول قانون اساسي را ناديده گرفت و جهت تامين منافع فرد و يا افراد معين از آن عبور كرد. وي گفت كه وصيت كرده است كه پس از مردن، او را در كنار گور مقتولان سي ام تير به خاك بسپارند. او از اين مقتولان به نام كساني نام برد كه جان بركف نهاده بودند تا از حقوق ملت، آزادي و دمكراسي، قوانين وطن، حاكميت ملي و استقلال كشور دفاع كنند. آنان جان دادند و در خون غلتيدند تا اراده ملت استوار و حاكم باقي بماند.

پس از فوت دكتر مصدق در اسفند 1345 و در حال تبعيد غيرقانوني،دولت وقت مداخله كرد و اجازه نداد كه در گورستان مقتولان سي ام تير ماه دفن شود و به اين ترتيب مانع از انجام وصيت يك متوفي شد كه عملي مغاير منش ايراني است. دولت وقت همچنين اجازه نداد كه مجلس ختم عمومي براي دكتر مصدق برگزار شود، اما نتوانست مانع شود كه ميليونها ايراني در اسفند 1345 به علامت عزاداري، لباس سياه برتن نكنند.

1339ش:يكم امرداد 1339، شاه درمصاحبه اي در پرسش به سئوالي كه از پيش آماده شده بود به صراحت گفت كه ايران اسرائيل را ده سال پيش برسميت شناخته و اين، موضوع تازه اي نيست. انتشار اين مطلب با عكس العمل شديد دولتهاي عربي رو به رو شد و جمال عبدالناصر ضمن حمله شديد به شاه، روابط مصر با ايران را قطع كرد و جنگ راديويي دو كشور آغاز شد كه سالها طول كشيد.

2000م:احمد شاملو شاعر، داستان نگار، نمايشنامه نويس و روزنامه نگار معاصر وطن 23 ژوئيه سال 2000 بر اثر عوارض بيماري قند درگذشت. شاملو كه در عين حال يك مبارز سياسي بود در طول عمر چند بار به زندان افتاده بود. انتقادهاي او مخصوصا در سه سال آخر عمر نظام سلطنتي معروفند. وي مبارزه سياسي خودرا از سفر آمريكا در سال 1976 شدت و گسترش داده بود. از شاملو دهها مجموعه شعر، داستان، داستان كوتاه، كتاب كودكان و مقالات متعدد باقي مانده است. وي در عين حال يك مترجم كتاب و مقاله از زبانهاي فرانسه و آلماني به پارسي بود. شاملو كه هنگام وفات 74 ساله بود در طول عمر چند نشريه عمومي تهران را نيز سردبيري كرده بود. شاملو در تهران و در يك خانواده نظامي به دنيا آمده بود. او مي كوشيد كه در اشعار خود ذائقه ايراني را كه با سبك حافظ و ... آشناست رعايت كند.

1829م:23 ژوئيه سال 1829 ويليام برت آمريكايي ماشين تحريري را كه ساخته بود و گفته مي شود نخستين تايپ رايتر بوده است در ايالت ميشيگان به ثبت رسانيد ، ولي از آن پس اشاره ديگري به ماشين ساخت ويليام برت نشده است تا اين كه 31 سال بعد

( سال 1867 ) سه آمريكايي ديگر به نامهاي كريستوفر شول ، كارلوس گليدن و سميوئل در شهر ميلواكي ايالت ويسكانسين آمريكا ماشين تحريري را ساختند كه استفاده از آن آسان و عملي بود و كارخانه رمينگتون كه در آن زمان تفنگ و چرخ خياطي توليد مي كرد امتياز انبوه سازي اين تايپ رايتر را به مبلغ 12 هزار دلار از آنان خريد و تحت نام « شول ـ گليدنShole - Glidden » به توليد صنعتي آن پرداخت كه رو به كامل گذارد و در سراسر جهان وسيله اي عمومي و ضروري شده است. عكس بالا از يك ماشين تحرير « شول ـ گليدن » كه در سال 1873 ساخته شده و در موزه اسميتسونين شهر واشنگتن نگهداري مي شود برداشته شده است. بايد دانست كه تلاش براي ساختن ماشين تحرير تحت نام « تايپو گرافر » از قرن چهاردهم ميلادي آغاز شده بود كه تا قرن هجدهم عملي نشد.

1935م:دكتر ديويد اروينگ تاريخدان انگليسي كه در كتاب خود « جنگ هيتلر » و سخنراني هايش كشتار يهوديان اروپا به دستور هيتلر موسوم به « هالوكاست » را يك افسانه و ادعايي نادرست خوانده است از ديروز به كشور نيوزيلاند هم ممنوع الورود شد. وي قبلا به درخواست شوراي جهاني يهوديان به كانادا، استراليا ، آلمان ، ايتاليا و جمهوري فدرال آفريقاي جنوبي ممنوع الورود شده بود. اين شورا در درخواست خود خطاب به اين دولتها نوشته است : هرجا كه ديويد اروينگ حضور يابد و سخنراني كند؛ احساسات ضد يهود دامن زده مي شود.

با اين كه دولت نيوزيلاند اخيرا با دستگيري دو تبعه اسرائيل اين دولت را متهم به سوء استفاده از خاك آن كشور و جعل گذرنامه هاي نيوزيلاند كرده بود، درخواست شوراي جهاني يهود را پذيرفت.

دكتر اروينگ كتابهاي تاريخي متعدد منتشر ساخته كه از ميان آنها دو كتاب او « مسير روباه صحرا » و « جنگ هيتلر » درباره آلمان نازي است.

وي در يك سخنراني گفته بود كه طبق يك توافق ضمني و محرمانه با رضا شاه كه از سال 1935 ( 1314 هجري ) خود را از سلطه و نفوذ انگلستان خارج ساخته بود، هيتلر با كمك ارتش ايران قصد تصرف خاور ميانه و خارج ساختن هند از دست انگلستان و دادن افغانستان و اراضي ديگري در شمال و غرب را به ايران داشت تا امپراتوري پارسي ها احياء شود و به همين منظور به شوروي حمله نظامي برد و رومل ؛ بهترين افسر آلمان را به شمال آفريقا فرستاد. به اظهار دكتر اروين، قرار بود ارتشهاي آلماني از طريق قفقاز و مصر خود را به منطقه نفتخيز خاور ميانه برسانند.

14م:تيبريوس، ژنرال رومي كه بيشتر عمر خود را در جنگ با ايرانيان سپري كرده بود و آثار زخمهاي متعدد شمشير دلاوران ايران را بر صورت و چانه اش داشت در اين روز در سال 14 ميلادي با راي سناي روم امپراتور روم شد. شوراي عالي قوه مجريه روم قبلا او را براي احراز اين سمت به «سنا» پيشنهاد كرده بود، ولي سناتورها در انتخاب وي دو دل بودند كه تيبريوس 23 ژوئيه سال 14 ميلادي به جلسه سنا رفت و با نشان دادن جاي زخمهاي خود و شرح جنگهايش در سوريه و فلسطين با ايرانيان، موفق به گرفتن راي شد. سناتور هاي مخالف در اين كه تيبريوس سرباز حرفه اي خوبي بود ترديد نداشتند، ولي باور نداشتند كه بتواند امپراتور شايسته اي باشد، قواعد دمكراسي را رعايت، و قوانين مصوب سنا را عينا اجرا كند و به افكار عمومي احترام بگذارد.

1952م:ژنرال نجيب رئيس گروه "افسران آزاديخواه مصر" كه با يك كودتاي نظامي زمام امور را به دست گرفته بود 23 ژوئيه 1952 اعلام كرد كه بر كشور مسلط است و فاروق، پادشاه بر كنار شده مصر، بايد اين كشور را ترك كند.

وي فاروق را فردي خوشگذران و خودخواه که به آساني آلت دست بيگانه مي شود توصيف و اعلام داشت. با وجود اين، ژنرال نجيب در آن روز اشاره به الغاي نظام سلطنتي مصر نکرد. معناي آن اين بود که پس از فاروق پسر او که طفلي شيرخوار بود جانشين پدر خواهد بود. فاروق چند روز بعد مصر را ترک کرد و به ايتاليا رفت و خوشگذراني را با پولي که ذخيره داشت دنبال کرد.

فاروق از خانواده محمدعلي پاشا است که به عثماني در تصرف مجدد مصر کمک کرده بود و بعدا خديو (پادشاه) مصر شده بود و سلطنت مصر را درخانواده اش موروثي کرده بود. محمد علي پاشا يک مقدوني غير يونايي بود که به ارتش عثماني پيوسته و حکمران مقدونيه و قسمتي از يونان شده بود. فوزيه زن اول محمدرضا پهلوي (شاه سابق ايران) خواهر فاروق بود.

يك روز قهرمان ملي بود و روز ديگر متهم به خيانت! - سرانجام قهرمان جنگ «وردن»، مردي كه نيت خدمت به فرانسه داشت

1945م:محاكمه فيلد مارشال هانري فيليپ پتن به اتهام خيانت نسبت فرانسه از 23 ژوئيه سال 1945 آغاز شد و تا ماه بعد از آن ادامه يافت و در پايان كار به مرگ محكوم گرديد.

«پتن» در جريان جنگ جهاني اول يك ژنرال فرانسوي بود كه در شكست دادن آلمان نقشي موثر داشت. او در 1916 در «وردن» تهاجم بزرگ آلمان را متوقف ساخت و عنوان قهرمان فرانسه به دست آورد. اگر اين حمله متوقف نشده بود، آلمان برنده جنگ اول بود وجهان چهره ديگري داشت. پتن كه فرضيه «دفاع به جاي حمله تا پيروزي نهايي» از اوست اواخر جنگ فرمانده كل نيروهاي فرانسه و فيلد مارشال اين كشور شد. شارل دوگل يكي از افسران زير دست او در نخستين مراحل جنگ جهاني اول بود.

1970م:23 ژوئيه 1970 قابوس بن سعيد 30 ساله برضد پدرش سعيد بن تيمور كودتا كرد و سلطان عمّان شد. اين كشور هنوز فاقد يك قانون اساسي مدون و مجلس مقننه به صورت معمول آن است.

قابوس در انگلستان تحصيلات متوسطه و فنون نظامي را به پايان برده بود كه به عمّان احضار شد و به دستور پدرش در اينجا تحت نظر قرار گرفت، اما دوستان انگليسي اش مي توانستند با او ملاقات كنند. انگليسي ها هنوز در عمّان نفوذ كامل دارند. اين سرزمين كه در سوي جنوبي تنگه هرمز قرار دارد از موقعيت سوق الجيشي ويژه برخوردار است. رفاه مردم عمان نتيجه نفت آن است. قانوس بعدا موفق شد با كمك نظامي انگلستان و شاه وقت ايران به ماجراي ظفار پايان بدهد.

1999م:ژوئيه 1999 عبدالاحد كرزاي (كرزايي) از بزرگان يك طايفه ساكن منطقه قندهار وابسته به قبيله پشتون درّاني (تا قرن هجدهم موسوم به ابدالي) در كويته بلوچستان (پاكستان غربي) ترور شد. عبدالاحد با پسرش حامد (رئيس جمهور فعلي افغانستان) و برخي از افراد خانواده اش ازدست حكومت طالبان جلاي وطن كرده و به شهر كويته رفته بود. يك هفته پس از قتل او، در 22 ژوئيه اعلام شد كه ترور عبدالاحد كار طالبان بوده است (كه عمدتا غليزايي = غلزايي هستند، قبيله ديگر پشتون كه ميرويس هوتكي پدر ميرمحمود فاتح اصفهان از ميان آن قبيله برخاست). همچنين گفته شد كه طالبان احتمالا ترور حامد را هم در برنامه كار خود دارند. ديگر پسران عبدالاحد به آمريكا رفته بودند و در آن كشور اقامت داشتند. در آن زمان همچنين گفته شده بود كه حامد از دولت پيشين آمريكا انتقاد كرده بود كه چرا بدون بررسي و برآورد نتيجه كمك كرده است كه طالبان بر افغانستان مسلط شوند. حامد به همين دليل حاضر به قبول نمايندگي طالبان در سازمان ملل نشده بود و بنابراين طالبان دشمن او شده بودند. طبق گزارش رسانه ها، حامد در طول اقامت در كويته تلاش مي كرد تا ظاهرشاه به قدرت بازگردد. حامد در اواخر حكومت طالبان، از احمدشاه مسعود (از تاجيكان = پارسيوانان) كه با طالبان در مبارزه بود هواداري مي كرد. مسعود در عين حال از مخالفان كنترل افغانستان توسط آمريكا بود و مي گفت كه سياست واشنگتن به دلايل متعدد برمدار كنترل دائمي افغانستان قراردارد و تاچنين باشد، در منطقه آرامش برقرار و پيشرفت ميسر نخواهد شد. در پي قتل مسعود و ماجراي 11 سپتامبر 2001 و لشكركشي آمريكا، حامد كرزاي به تشويق اين دولت به افغانستان آمد و پس از طي مراحلي رياست اين كشور را به دست گرفت، ولي مسئله افغانستان با درگيرشدن ناتو در اين قضيه توسط واشنگتن، پيچيده تر شده و آينده اش قابل پيش بيني نيست.

2007م:23 ژوئيه 2007 «محمدظاهر شاه» پادشاه پيشين افغانستان در 92 سالگي در شهر كابل درگذشت. درگذشت او در پي يك بيماري طولاني دستگاه گوارش اعلام شده بود. محمدظاهر كه در نيمه اكتبر 1914 به دنيا آمده بود در سال 1933 پس از ترور پدرش، پادشاه شده بود و تا سال 1973 به مدت 40 سال بر افغانستان سلطنت كرده بود. در اين سال، سردار محمدداوود عموزاده و شوهر خواهرش كه نخست وزير افغانستان بود از غيبت كوتاه او كه به ايتاليا رفته بود استفاده كرد و با يك كودتاي بدون خونريزي نظام حكومتي افغانستان را از سلطنت به جمهوري تغيير داد و خود رئيس جمهور شد. با اين كودتا، آرامش از افغانستان رخت بربست. محمدظاهر كه چهار پسر و دو دختر از او باقي مانده اند در سال 2002 و پس از سقوط حكومت طالبان، از ايتاليا به كابل بازگشت ولي ادعاي سلطنت نكرد. او كه براي تحكيم حكومت حميد كرزاي (كه از بستگان دور او است) تلاش كرد از مجلس افغانستان لقب «پدر افغان» گرفت و اجازه يافت كه تا پايان عمر در كاخ سلطنتي زندگي كند. محمدظاهر در طول تبعيد در ايتاليا، از كمك مالي شاه وقت ايران برخوردار بود.

636: اعراب مسلمان تصرف سرزمين فلسطين را كه پس از حكومت خسرو پرويز به دست روم شرقي (قسطنطنيه) افتاده بود تكميل كردند.

1631: ارتش سوئد به فرماندهي گوستاو دوم پادشاه اين كشور در « وربن » روسيه بر دشمنان خود پيروز شد . «گوستاو» سوئد را با برقرار كردن نظام وظيفه اجباري و جنگ با كشورهايي كه سوئد را دست كم گرفته بودند به عنوان يك دولت مقتدر وارد صحنه اروپا ساخت . گوستاو در 37 سالگي در ششم نوامبر 1631 در جنگ با آلماني ها كشته شد.

1759: ارتش روسيه در جنگ بر آلمان پيروز شد و در اين جنگ هفت هزار سرباز آلماني كشته شدند.

1974: حكومت سرهنگها در يونان سقوط كرد. لشكركشي تركيه به قبرس و تصرف منطقه ترك نشين اين جزيره عمدتا يوناني زبان، آخرين ميخي بود كه بر تابوت حكومت سرهنگها در يونان كوبيده شد.

1954: پارلمان فرانسه قرارداد ژنو در باره سرنوشت ويتنام را تصويب كرد . اين قرارداد در پي شكست نظامي فرانسه در « دين بين فو » امضاء شده بود.

1991: حزب كمونيست شوروي در اصل پذيرفت كه در نظام اقتصادي اين كشور تجديد نظر شود.