مسمومیت با مونواکسید کربن
- مجموعه: بیماری ها و راه درمان
هجوم هوای سرد به مناطق مختلف کشورمان و افزایش استفاده از وسایل گرمایشی که عمدتا گازسوز است، خطرات ناشی از مسمومیت با مونواکسید کربن (گازگرفتگی) را افزایش می دهد. هر ساله آمارهای متعددی از بیمارستان های سطح کشور انتشار می یابد که دال بر شیوع بالای سالانه این مسمومیت است. این مسمومیت ناشی از سوختن ناقص سوخت های فسیلی مانند زغال، نفت، گازوئیل، بنزین و گاز شهری است.
مونواکسید کربن گازی است بی رنگ و بی بو که براحتی منتشر می شود. مونواکسید کربن از طریق تنفس وارد ریه ها شده، به جریان خون رسیده و به گلبول های قرمز متصل می شود. گلبول قرمز وظیفه اتصال و انتقال اکسیژن را دارد، اما زمانی که مونواکسید کربن به آنها متصل می شود دیگر توانایی حمل اکسیژن را از دست می دهد. در این صورت خود به خود اکسیژنی از ریه جذب بدن نشده و بیمار با وجود استنشاق اکسیژن خفه می شود.
برای پخش گاز در سراسر بدن حدود چهار تا شش ساعت زمان نیاز است؛ مدت زمانی که ما در خواب هستیم و گاز سمی در حال پخش در هوای اتاق است. مسمومیت در کودکان سریع تر بروز کرده، اما در افراد مسن عوارض عصبی ناخوش بیشتری را بجا می گذارد. جنین مادران باردار نیز می تواند دچار مسمومیت با مونواکسید کربن شود.
علائم مسمومیت متنوع است. شایع ترین علائم شامل سردرد، احساس گیجی، تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال می شود. البته بیماران با تشخیص ابتلا به عفونت های ویروسی یا مسمومیت غذایی مرخص می شوند. باید دقت داشت که این بیماران تب نداشته و دسته جمعی مبتلا می شوند. اگر پیگیری از نظر تماس با گاز شهری و دیگر سوخت های فسیلی مانند تماس با دود ماشین از آنها گرفته شود، تشخیص به بیراهه نمی رود. اغلب آزمایشگاه های بیمارستانی و غیربیمارستانی توانایی شناسایی را ندارند یا دسترسی به آن مقدور نیست. در صورتی که شرایط مصدوم به احتمال مسمومیت با مونواکسید کربن دلالت دارد باید بسرعت و بدون معطلی برای تشخیص از محیط آلوده خارج شده و به بیمارستان منتقل شود.
درمان اصلی در بیمارستان با تجویز اکسیژن با غلظت بالا شروع می شود. بسیاری از بیماران نیازمند اکسیژن با فشار بالا هستند که تعداد محدودی از مراکز درمانی به آن دسترسی دارند.
متاسفانه تعدادی از مصدومان مسمومیت با مونواکسید کربن دچار عوارض تاخیری می شوند. از دست رفتن حافظه، اختلال شخصیتی، پرخاشگری، بی قراری و حتی کوری از دیگر عوارض تاخیری گزارش شده است. با وجود تحقیقات فراوان افراد در معرض خطر چنین عوارضی مشخص نیستند، اما مسلم است که هر چه علائم اولیه شدیدتر باشد خطر بروز عوارض بیشتر است.
پیشگیری
ـ باید قبل از استفاده از وسایل گرماساز از کارکرد صحیح آن اطمینان داشت. ایمنی باید در مورد عدم نشت گاز و تولید گاز مونواکسید کربن صورت گیرد.
ـ افرادی که دچار مسمومیت با این گاز می شوند، نباید به محل بازگردند، مگر این که سیستم گرمایشی بخوبی بررسی و معاینه شده و نقایص برطرف شود.
ـ هرگز در فضای بسته ماشین را برای مدت طولانی روشن نگذارید. گاز مونواکسید کربن هیچ نشانه ای ندارد و بدون این که فرد متوجه شود وی را مسموم می کند.
منبع:jamejamonline.ir
