چگونه از برگه جواب آزمایش خون سر در آوریم؟

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

خواندن جواب آزمایش

تا به حال شده جواب آزمایش خود را از آزمایشگاه دریافت کنید و با دیدن علامت «*» یا «high» جلوی بعضی از فاکتور‌های اندازه‌گیری شده به ترس و وحشت بیفتید که نکند بیماری خطرناکی دارید یا اینکه دچار دیابت، اختلالات تیروئید، چربی خون بالا و ... شده‌اید؟!

شاید چند روزی تا وقت ویزیت پزشک‌تان باقی مانده باشد و در عین حال دل توی دل‌تان نباشد که بدانید هر یک از این علامت‌‌ها در برگه آزمایش خون نشان‌دهنده چیست و میزان طبیعی هر کدام باید چقدر باشد. 

چه اطلاعاتی در جواب آزمایش آورده می شود؟

هر جواب آزمایش شامل ۴ ستون مجزا می‏باشد.

- ستون اول با نام Test نشان می‏دهد که چه آزمایش‏هایی بر روی شما انجام گرفته است.

- ستون دوم نتایجی است که برای شما به دست آمده و با نام result در برگه مشخص می‏شود. این عدد یا نوشته نشان می‏دهد که شما در آن آزمایش ویژه چه امتیازی به دست آورده ‏اید.

- سومین ستون نشانگر واحد سنجش بوده و با کلمه Unit مشخص می‏شود، شما در عمل کاری به این ستون Unit ندارید و تنها پزشک و متخصص آزمایشگاه به آن نیاز پیدا می‏کنند.

- چهارمین ستون با نام Normal Range  نشانگر مقدار استاندارد برای هر آزمایش می‏باشد. عدد اول از سمت چپ حداقل میزان استاندارد و عدد دوم هم بیشترین مقدار مجاز را برای هر آزمایش بیان می‏کند. شما باید نتیجه آزمایش خود را که در ستون Result قرار گرفته با این مقادیر مقایسه کنید. مقدار استاندارد براساس سن و جنس شما تعیین می‏گردد.

در بسیاری از آزمایش‌ها حد طبیعی در مردان و زنان با یکدیگر متفاوت است

نتایج را چگونه باید بخوانیم؟

با مقایسه نتایج آزمایش خودتان در ستون Result با مقادیر استاندارد در ستون Normal Range  متوجه می‏شوید که آیا در محدوده استاندارد قرار دارید یا نه و اگر در محدوده استاندارد هستید آیا نتایج شما به مقدار حداقل نزدیک است یا حداکثر.

در مواردی که میزان بدست آمده در آزمایش فرد بالاتر یا پایین تر از حد استاندارد باشد، یک علامت خطر در کنار عدد بدست آمده در ستون جواب‏ها یا Result به نمایش در می‏آید. این علامت با توجه به نوع نرم ‏افزار پاسخ‏دهی آزمایشگاه ممکن است متفاوت باشد که در ادامه تمامی حالت‏ها را برای شما توضیح می‏دهیم.

- F مخفف واژه Flag به معنای پرچم خطر است که در نمونه ‏های قدیمی تر کنار هر جوابی که در محدوده استاندارد نبود به نمایش در می آمد.

- L از اول کلمه Low به معنی کم گرفته شده و هرگاه جواب یا ریزالت شما کمتر و پایین‏ تر از Noral Range  یا محدوده استاندارد باشد کنار نتیجه نوشته می شود.

- H از اول کلمه High به معنی زیاد گرفته شده و هرگاه جواب یا ریزالت شما بیشتر و بالاتر از Normal Range یا مقدار استاندارد باشد، کنار آن نوشته می‏شود.

- Positive به معنای مثبت می‏باشد و در آزمایش های کیفی مانند بررسی وجود خون یا میکروب در ادرار از آن استفاده می شود و معمولا خبر خوبی نیست.

- Negative به معنای منفی یا وجود نداشتن می‏باشد که در آزمایش های کیفی معمولا خبر خوبی است.

در بعضی آزمایش‌ها مانند هموگلوبین نتیجه آزمایش به سن وابسته است 

آزمایش خون نرمال به چه معناست؟

در بسیاری از موارد پزشکان آزمایش خون CBC برای افراد تجویز می‌کنند و در شرایطی که فرد سلامت کامل داشته باشد آزمایش نتایج نرمال خواهد داشت اما در این موارد حتما آزمایش قبلی خود را همراه داشته باشید و از پزشک خود بخواهید که با توجه به تغییرات نتیجه آزمایش فعلی با قبلی به شما توضیح دهد.

محدوده نرمال آزمایش ها در خانم ها و آقایان تفاوت دارد : 

در بسیاری از آزمایش‌ها حد طبیعی در مردان و زنان با یکدیگر متفاوت است به عنوان مثال گلبول‌های قرمز خون در مردان 5 تا 6 میلیون در میکرومتر و در خانم‌ها 4 تا 5 میلیون در میکرومتر است.

نتیجه نرمال با توجه به شرایط سنی متفاوت است :

در بعضی آزمایش‌ها مانند هموگلوبین نتیجه آزمایش به سن وابسته است در کودکان هموگولبین بین 11 تا 13 گرم بر دسی لیتر در آقایان بین 14 تا 17 و در خانم‌ها بین 12 تا 15 گرم بر دلسی لیتر است، ‌افزون بر این در برخی آزمایش‌ها با وجود آن که حد نرمال در سنین مختلف یکسان است اما پزشک با توجه به سن فرد نظر خود را اعلام می‌کند به عنوان مثال اگر فردی بالای 45 سال و مبتلا به بیماری قلبی یا قند خون باشد پزشک در صورتی که LDL خون بالای 100 نشان داده شود توصیه می‌کند که با رعایت برخی نکات LDL خون را پایین بیاورد.

امروزه آزمایشات میزان خطا در آزمایشات به حداقل ممکن خود رسیده است 

مخفف اندازه گیری آزمایش خون:

نتایج آزمایش خون به طور کلی از سیستم اندازه گیری و اختصارات مختلف استفاده می کند ، از جمله:

cmm : سلول بر میلی‌مترمکعب

fL (femtoliter) : یک میلیونوم لیتر

g/dL : گرم بر دسی‌لیتر

IU/L : واحد‌های بین‌المللی بر لیتر

mEq/L : میلی اکی‌والانت بر لیتر

mg/dL : میلی‌گرم بر دسی‌لیتر

mL : میلی‌لیتر

mmol/L: میلی‌مول بر لیتر

ng/mL : نانوگرم بر میلی‌متر

pg (picograms) : یک میلیاردم گرم 

احتمال خطا در آزمایشات چقدر است؟

باتوجه به اینکه امروزه آزمایشات به صورت اتوماسیون دستگاهی انجام می‌شوند، میزان خطا به حداقل ممکن خود رسیده است. علاوه براین، آزمایشگاه‌‌ها با انجام کنترل کیفی و کالیبراسیون دستگاه‌‌ها سعی بر به حداقل رساندن میزان خطای کاری خود دارند.

اولین آزمایش غربالگری برای یک بیماری اغلب باید با آزمایش دومی تایید شود. باید از آزمایش های مشخص تری برای یافتن نتایج دقیق و معنی دار استفاده کرد. نمونه ای از این آزمایش ها تست سریع HIV است که اغلب دقت کافی را داراست اما به ندرت ممکن است به اشتباه مثبت اعلام شود. باید تست های خاصی انجام دهید که میزان پادتن ها را اندازه گیری نماید، زیرا ممکن است فردی دچار بیماری های سیستم ایمنی (مثل آرتریت روماتوئید یا میلوم مالتیپل) باشد و بدن او تولید آنتی بادی هایی کند که با نتایج تست تداخل ایجاد نماید.

نتایج آزمایش خون به طور کلی از سیستم اندازه گیری و اختصارات مختلف استفاده می کند 

چرا برخی از آزمایشات خون نیاز به ناشتا بودن دارد؟

همه چیزهایی که می خورید و می نوشیدید حاوی ویتامین ها ، پروتئین ها و سایر مواد مغذی است که می تواند باعث شود سطح مقادیر مربوط به خون شما به طور موقتی افزایش یا افت پیدا کند. ناشتا بودن به مدت 8-12 ساعت باعث اطمینان شود که نتایج آزمایش خون عاری از این متغیرها است و نتیجه آزمایش شما را تا حد ممکن دقیق می کند.

برخی از آزمایشات معمول که ممکن است نیاز به ناشتا بودن داشته باشد عبارتند از:

آزمایش کلسترول

آزمایش قند خون

آزمایش عملکرد کبد

آزمایش عملکرد کلیه

پانل متابولیک اساسی

آزمایشات گلوکز

چقدر طول می کشد تا نتیجه آزمایش را بگیرید؟

آماده شدن نتایج ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. در اینجا مروری بر چگونگی طول انجام برخی تست های رایج ارائه شده است :

شمارش کامل خون CBC :  24ساعت

پانل متابولیک اساسی: 24 ساعت

پانل متابولیک کامل : 24-72 ساعت

پانل لیپید: 24 ساعت 

این می تواند به آزمایشگاه بستگی داشته باشد که در آن آزمایش انجام شده و یا اینکه چند آزمایش به طور همزمان انجام می شود. اگر چندین  آزمایش انجام دهید ، ممکن است تا پایان تمام آزمایشات، نتایج کاملی را کسب نکنید.

آزمایشگاه ها بخشی جدایی ناپذیر از سیستم مراقبت های بهداشتی هستند که داده های ضروری برای مدیریت سلامت بیماران را در اختیار پزشکان قرار می دهند. با توجه به اینکه همه آزمایشگاه ها ممکن است تجهیزات کامل و بروز نداشه باشند ممکن است در نتایج آزمایش خطاهایی داشته باشند. بهتر است قبل از مراجعه به آزمایشگاه از خوب بودن آن اطمینان حاصل کنید. پیشنهاد می کنم مقاله چگونه آزمایشگاه خوب پیدا کنیم را مطالعه نمائید که توضیحاتی در این زمینه ارائه داده است.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته