رکود بازار خودرو با افزایش قیمت
- مجموعه: بازار خودرو
- تاریخ ایجاد در سه شنبه, 01 بهمن 1398 08:00
مدت‌هاست شیب قیمت‌ها در بازار خودرو صعودی‌ست، اگرچه پس از امیدهایی که به رفع موانع تولید خودرو از سوی دولت بسته شده بود، انتظار می‌رفت عرضه نیز در بازار افزایش یابد و در نتیجه آن، قیمت‌ها کاهشی شوند، اما با این حال، خودروسازان همچنان نتوانسته یا نخواسته‌اند، تولیدات مورد ادعای وزیر صمت را به بازار عرضه کرده و روند قیمت‌ها را اصلاح کنند.
همین امر، بازار را در رکود عمیقی فرو برده و معاملات به شدت کاهش یافته است. اکنون با نزدیک‌شدن به هفته‌های پایانی سال و آغاز فصل سنتی خرید و فروش خودرو انتظار می‌رود بازار تا حدی شاهد رونق معاملات باشد. اما در همین حال برخی کارشناسان نیز بر این باورند که در صورت تداوم همین شرایط عرضه، نرخ خودرو نه تنها کاهشی نخواهد شد بلکه ممکن است مجددا با افزایش چشمگیری مواجه شود.
وزارت صنعت، معدن و تجارت از سال گذشته اعلام کرد از اين پس نرخ‌گذاري خودرو بر اساس فرمول پنج درصد زير قيمت بازار خواهد بود. اين پيشنهاد که از مدت‌ها قبل از سوي خودروسازان به وزارت صمت ارائه شده بود، مورد استقبال آنان قرار گرفت. در همين حال توليدکنندگان خودرو و قطعات، با فشار بر وزارت صمت براي دريافت وجوه ريالي و ارزي، به بهانه افزايش توليد و تسويه بدهي‌ها، در سال گذشته چهار هزار ميليارد تومان و در سال جاري هفت هزار ميليارد تومان از دولت دريافت کردند. در حالي که اين مبالغ با هدف افزايش توليد پرداخت شده بود و قرار بود خودروسازان، تعهدات پيشين خود را نيز ايفا نمايند، آخرين آمار توليد منتشرشده از سوي وزارت صنعت نشان مي‌دهد، توليد انواع سواري در هشت ماهه سال جاري نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 2/33 درصد کاهش داشته است. بر اين اساس خودروسازان در دو ماه مهر و آبان سال جاري، مجموعا کمتر از 100 هزار دستگاه خودروي سواري توليد کرده‌اند. اين در حالي‌ست که نياز سالانه بازار خودروي ايران، بيش از يک ميليون و 500 هزار دستگاه خودرو برآورد مي‌شود.
در اين ميان بايد توجه داشت که از اين رقم توليد، چه ميزان آن به بازار عرضه شده است؟ زيرا طرح‌هاي فروش فوري خودروسازان در ماه‌هاي گذشته نيز با حواشي زيادي روبرو بود. از آن جمله بسته‌شدن سايت در مدت‌زمان کوتاه و عدم ايفاي تعهدات است. با تمام اين اوصاف وزير صمت به تازگي اظهار کرده است که خودروسازان همچنان در حال افزايش توليدند و اين روند در سال آينده نيز تداوم خواهد داشت، اما همين ادعاها و اخبار نيز نتوانسته قيمت خودرو در بازار را در مسير کاهش قرار دهد و معاملات همچنان دوره رکودي خود را سپري مي‌کنند.
عرضه نامناسب از سوي خودروسازان
تا پيش از خروج آمريکا از برجام و ايجاد تلاطم در بازارهاي کشور، خودروسازان مدعي بودند که در بسياري از عرصه‌هاي قطعه‌سازي و حتي برخي انواع خودرو، کاملا خودکفا شده‌اند. اما همين خودروسازان بودند که پس از افزايش نرخ ارز در تابستان سال گذشته، بناي ناسازگاري با بازار را گذاشته و خواستار افزايش قيمت خودرو و کاهش فاصله قيمت کارخانه تا بازار شدند. اين اصرارها در حالي صورت مي‌گرفت که گفته مي‌شد، برخي کانترهاي فروش خودروسازان، در افزايش قيمت خودروها نقش داشته‌اند و دراين ميان، شرکت خودروسازي توانسته است سود خوبي را از افزايش فاصله قيمت کارخانه و بازار به جيب بزند. در همين حال، دست خودروسازان در قضيه خودکفايي نيز رو شده بود؛ زيرا اکنون به خاطر واردات مواد اوليه و قطعات، دستشان را براي دريافت ارز جلوي بانکي مرکزي دراز شده بود و حتي در جهت تامين منافع خود، به دولت فشار مي‌آوردند. از منظر ديگر، بهانه خوبي به نام افزايش نرخ ارز براي افزايش قيمت خودرو نيز پيدا کرده بودند. به هر روي فشارها جواب داد و دولت دو مبلغ چهار هزار ميليارد توماني و هفت هزار ميليارد توماني را در طول اين مدت، در اختيار آنان قرار داد. با اين حال، اين روند نيز به افزايش عرضه در بازار خودرو منجر نشد؛ زيرا خودروسازان هر روز به بهانه‌اي از عرضه توليدات در بازار سر باز زدند.
اين شيوه همچنان نيز ادامه دارد و موجب افزايش چشمگير قيمت خودروهاي داخلي در بازار شده است. به طوري که اکنون مدتي‌ست پايين‌ترين مدل توليدات ايران خودرو يعني پژو405 گازسوز بالاتر از 100 ميليون تومان در نوسان است! محصولات ساده و ارزان سايپا نظير تيبا و ساينا نيز مدت‌هاست در بازه 60 تا 70 ميليون تومان در حرکتند. پرايد نيز در آستانه 60 ميليون تومان قرار گرفته و پژو 206 تيپ 2 ساده نيز به 100 ميليون تومان نزديک مي‌شود. کارشناسان بازار خودرو، مهم‌ترين عامل گراني خودرو و عدم ثبات و آرامش در اين بازار را عرضه نامناسب خودرو از سوي خودروسازان مي‌داند و بر اين باورند که در صورتي که خودروسازان عرضه را افزايش دهند، بازار خودروي شب عيد، روند کاهشي و باثباتي را پشت سر خواهد گذاشت.
تعميق رکود در بازار خودرو
در کنار عدم عرضه مکفي خودرو از سوي خودروسازان، ممنوعيت واردات را نيز مي‌توان به‌عنوان يکي ديگر از عوامل کمبود محصول در بازار و فشار بر سمت تقاضا به شمار آورد. در سال‌هاي گذشته و تا پيش از ممنوع‌شدن واردات خودرو، يک بخش بزرگ از نياز بازار از طريق واردات پاسخ داده مي‌شد. اما اکنون ممنوعيت واردات از يک سو و کاهش چشمگير توليد و عرضه از سوي ديگر، قيمت‌ها را به طرز باور نکردني افزايش داده است.
اين افزايش قيمت خودرو با کاهش قدرت خريد مردم نيز همراه شده است. از همين رو بازار خودرو در حالي که روزهاي بي‌ثباتي را از سر مي‌گذراند، وارد دوره رکود خود شده و اين رکود در حال تعميق نيز هست. با اين حال برخي از فعالان اين بازار نيز بر اين باورند که نوسانات ارزي ناشي از رخدادهاي سياسي اخير نيز بر روند رشد قيمت‌ها اثرگذار بوده است. اين در حالي‌ست که بانک مرکزي توانست نرخ ارز را به سرعت کنترل کرده و از اثرگذاري بر بازارهاي ديگر جلوگيري کند. به هر روي بايد توجه داشت که ممکن است اين شرايط پاي سفته‌بازان را نيز به بازار باز کند. همچنين در صورت تداوم اين روند نمي‌توان به بازار شب عيد چندان اميدوار بود. يک کارشناس بازار خودرو به «آرمان‌ملي» گفته است: اگر همه شرايط بازار به همين شکل ثابت بماند و عرضه خودرو هم افزايش پيدا نکند، مطمئن باشيد که قيمت نه تنها بهتر از اين نمي‌شود بلکه ممکن است بدتر هم بشود.
مگر اينکه شرايطي به وجود بيايد که ما بتوانيم نرخ توليد را افزايش دهيم و بازار را بيش از ماه‌هاي گذشته پوشش دهيم و تغذيه کنيم. حسن کريمي‌سنجري تاکيد کرده است: اگر عرضه افزايش يابد و شرايط بهتري از لحاظ اقتصادي و سياسي به وجود بيايد، شايد آن زمان بشود اميدوار بود که وضعيت بهتر مي‌شود؛ وگرنه شايد در بهترين حالت بتوانيم بگوييم که قيمت در همين روند باقي بماند و انحراف منفي يا مثبت کمي داشته باشد.
آرمان‌ملی/زینب مختاری
