روشهایی جهت باز شدن زبان کودک

مجموعه: بچه های سالم

کتاب خواندن بهترین کاری است که می‌توان برای رشد مهارت‌های زبانی کودک انجام داد

وقتی کودک اولین کلمات را به زبان می آورد دل پدر و مادر ضعف می رود و وقتی آن ها کلماتی مثل مامان و بابا را به زبان می آورند یک حس نابی به پدر و مادر دست می دهد اما ممکن است فرزند دلبند شما بعد از گذشت ماه ها نتواند کلمات را به درستی ادا کند آنگاه شما نگران می شوید و ممکن است این سوال در ذهنتان مطرح شود که کودکان از چه سنی شروع به صحبت کردن می کنند و چگونه باید زبان کودکان را باز کرد.

۹ ماهگی، زمان شروع اولین آواهای معنادار
کودکان از ۳ یا ۴ ماهگی شروع به تولید یک سری صداهای بی معنا می کنند، حتی سروصداهایی در قالب بازی با حرکات لب که در حقیقت به آن ها صدا گفته می شود نه فقط آوا. در ۵ یا ۶ ماهگی نوزاد به مرحله ای از تولید صداها می رسد که به اصطلاح به آن «ببلینگ» گفته می شود. در این مرحله بچه ها حروفی مثل ب،پ و د را بدون این که بشناسند با تاکید و پشت سر هم تکرار می کنند(بب،پپ، دد). این روند به مرور تا حدود ۹ ماهگی تکامل پیدا می کند.

اولین آواهای معنادار بچه ها از حدود ۹ ماهگی شکل می گیرد. بچه ها در این سن می توانند خطاب به یک مخاطب خاص صدایی را تولید کنند یا حتی با نگاه کردن به دیگران با تولید صداهایی که خاص خودشان است خواسته شان را هرچند دست و پا شکسته بیان کنند.

آیا دخترها زودتر حرف می‌زنند؟
یکی از باورهای شایع در خانواده‌های ایرانی این است که دخترها زودتر از پسرها شروع به حرف زدن می‌کنند. این باور تا حدی درست است، چون مهارت‌های زبانی در دخترها قوی‌تر از پسرهاست، اما در مورد همه بچه‌ها صادق نیست. پس خانواده‌ها نباید بچه‌ها را با هم مقایسه کنند و انتظار داشته باشند دخترشان زودتر به حرف زدن بیفتد.

معمولا تاخیر در حرف‌زدن تا سه سالگی طبیعی است و والدین نباید نگران شوند، اما در صورتی که کودک بعد از این سن شروع به حرف زدن نکرد، در بیان کلمات و جمله‌سازی با مشکل مواجه بود، لکنت زبان داشت یا برخی کلمات را مدام تکرار می‌کرد باید حتما به متخصص اطفال، روانپزشک یا روان‌شناس کودک و گفتاردرمانگر مراجعه کرد، چون این تاخیر گفتاری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال در بعضی مواقع کودک به دلیل مشکلات شنوایی قادر به تکلم نیست. حتی در برخی اختلال‌های ‌شناختی مثل اوتیسم، تاخیر در حرف‌زدن یکی از نشانه‌های بیماری محسوب می‌شود.

باید بدانید کودکی که قدرت شناخت دارد و متوجه سوال‌های مادر و پدر یا روان‌درمانگر می‌شود و تلاش می‌کند به آن پاسخ دهد، دچار مشکل نیست، اما کودکی که قدرت شناخت ندارد و اصلا متوجه سوال نمی‌شود، ممکن است دچار مشکل باشد و تاخیر در حرف زدن او هم به دلیل همین مشکل است و باید مورد بررسی قرار بگیرد و بعد از مشخص شدن علت، درمان‌های لازم شروع شوند.

تخم کبوتر و زبان باز کردن کودک
یکی از باورهای نادرست بویژه در قدیمی‌ترها این است که دادن تخم کبوتر به کودک باعث به حرف افتادن او می‌شود یا مشکل لکنت زبان را درمان می‌کند. در حالی که اگر والدین آگاهی و اطلاعات خود را بالا ببرند و با مکانیسم صحبت کردن آشنایی داشته باشند از خوددرمانی‌های اینچنینی پرهیز می‌کنند و به فکر درمان‌های علمی می‌افتند. این روزها انواع و اقسام سی‌دی‌ها و دی‌وی‌دی‌های آموزشی در رسانه‌ها تبلیغ می‌شوند که تولیدکنندگانشان براین باورند استفاده از آنها باعث زود به حرف افتادن کودک و تقویت مهارت خواندن و نوشتن خواهد شد.

تکلم جزئی از رشد به حساب می‌آید که هم به ژنتیک کودک و هم به محیط او بستگی دارد. بنابراین نشان دادن تصاویر و گوش دادن به آهنگ و شعر به کودک کمک می‌کند ادای کلمات را زودتر شروع کند. البته نقش پدر و مادر را هم نباید نادیده گرفت چون والدینی که مدام با فرزندشان تمرین می‌کنند و از او می‌خواهند کلمات را تکرار کند، باعث می‌شوند کودک زودتر به حرف زدن بیفتد.

 کودکان از ۳ یا ۴ ماهگی شروع به تولید یک سری صداهای بی معنا می کنند

چند اصل مهم در زبان باز کردن کودکان

زود شروع کنید:
از همان زمان که نوزادتان با صداها به اطراف نگاه می کند اقدام کنید. با او صحبت کنید و او را در راه پاسخ حتی با یک لبخند قرار دهید.
در ابتدا شاید او پاسخ و صدای خاصی ندهد اما به مرور زمان یاد می گیرد که با صدا و نگاه و حتی لبخند پاسخ شما را بدهد.

با او با صدایی متفاوت صحبت کنید:
حتماً شما زمانی که با یک کودک صحبت می کنید صدا و حالات خود را تغییر می دهید این تغییر توجه نوزاد را بیشتر جلب می کند.

تلویزیون را خاموش کنید:
البته نه همیشه اما بخشی از روز را اجازه دهید تا او صداهای زنده ی اطرافش را بشنود تا قدرت تمرکز او بالا برود چرا که تلویزیون با پخش موسیقی و از این قبیل صداها او را دچار یک نوع گیجی می کند.

برای کودک کتاب بخوانید
کتاب خواندن بهترین کاری است که می‌توان برای رشد مهارت‌های زبانی کودک انجام داد؛ البته خوب است تا زمانی که کودک کوچک‌تر است، بیشتر از کتاب‌های شعر متناسب با سن و حافظه شنیداری او استفاده کنید چون کودکان در این سنین از شنیدن عبارات آهنگین بیشتر لذت می‌برند.

 شما می توانید دایره لغات کودکتان را با دادن حق انتخاب به او افزایش دهید

نکاتی برای زودتر باز شدن زبان کودک
- زمانی که در حال انجام کار روزمره تان هستید یا خارج و داخل خانه اید ، تا جایی که ممکن است، با کودکتان صحبت کنید. هر چه بیشتر با او صحبت کنید، کلمات بیشتری یاد می گیرد و بهتر می تواند صحبت کند.

- زمانی که در حال تعویض پوشک هستید، به او غذا می دهید یا حمامش می کنید با او صحبت کنید و با یک تماس چشمی و لبخند به او زمان بدهید تا پاسخ شما را بدهد.

- از کارهای روزانه استفاده کنید تا بین عمل و اشیاء و کلماتی که نمایان گر آن ها هستند، رابطه برقرار کنید. زمانی که در اطراف هستید به چیزهایی که می بینید اشاره کنید.

- زمانی که در حال صحبت با کودکتان هستید، طرز صحبت کردنتان را ساده تر کنید. از جملات کوتاه استفاده کنید و روی کلمات کلیدی تاکید کنید. این کمک می کند که او روی نکات مهم تمرکز کند.

- سعی کنید زمانی که با او صحبت می کنید، از جمله ای استفاده کنید که از جمله ی او حدودا یک کلمه بیشتر باشد یعنی اگر او از جمله ی دو کلمه ای استفاده می کند، هنگام پاسخ به او جملات سه یا چهار کلمه ای به کار ببرید. برای مثال اگر او گفت"ماهی" شما می توانید بگویید "بله، یک ماهی بزرگ"

- شما می توانید دایره لغات کودکتان را با دادن حق انتخاب به او افزایش دهید. مثلا می توانید بپرسید " تو پرتقال می خواهی یا سیب؟" حتی می توانید هر دو میوه ی سیب و پرتقال را به او نشان دهید. این کمک می کند که او تصویر آن کلمه را در ذهن ذخیره کند.

- اگر برای کودکتان وقت بگذارید و با او صحبت کنید، او یاد می گیرد که چگونه صحبت کند. حتی می تواند در زمان کتاب خواندن به جای اینکه او را روی پایتان بنشانید، مقابلش بنشینید تا بتواند در زمان صحبت کردن شما را تماشا کند.

یک مشکل مهم
گاهی اوقات مشکل بچه‌ها دیر به حرف افتادن یا جمله‌سازی نیست، بلکه آنها بعضی حروف را هنگام حرف زدن حذف یا با حروف دیگری جایگزین می‌کنند؛ مثلا استفاده از «بییم بییون» به جای «بریم بیرون». بنابراین والدین متوجه می‌شوند که کودک قادر به تلفظ حرف «ر» نیست و به جای آن از حرف «ی» استفاده می‌کند. گاهی اوقات هم کودک در بیان واژه‌ها با مشکل مواجه است و به اصطلاح زبانش می‌گیرد، بخوبی قادر به تلفظ حروفی مثل «ز»، «س»، «ش» و... نیست و به باور عموم نوک زبانی صحبت می‌کند. در چنین شرایطی والدین حتما باید به مراکز گفتاردرمانی مراجعه کنند چون به کمک راهکارهای درمانی این مشکلات تا حد زیادی البته در سنین پایین قابل درمان است.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته

منبع:

 jamejamonline.ir

 yjc.ir