علائم و روش های تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان

مجموعه: دانستنيهاي نوزادان

کم کاری تیروئید در نوزادان یکی از بیماری های مهم است

 

کم کاری تیروئید در نوزادان چیست؟
کم کاری تیروئید در نوزادان یکی از بیماری های مهم است که می تواند در سیستم عصبی و رشد مغز نوزادان اثر بگذارد. کم کاری تیروئید در نوزادان به دلیل کمبود سطح هورمون تیروئید در خون، ایجاد می‌شود. هر هفته تاخیر در درمان کم کاری تیروئید نوزادان باعث کاهش سطح IQ شده و در صورتی که کم کاری دیر تشخیص داده شود و این نوزادان درمان نشوند منجر به عقب ماندگی ذهنی درآنها می شود. بهترین زمان درمان این بیماری روزهای اول تولد، به خصوص تا شش هفتگی می باشد. معمولا نوزادان دختر بیشتر از نوزادان پسر به کم کاری تیروئید مبتلا می‌شوند.

دلایل ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان:
- غده تیروئید مقدار کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
- غده تیروئید به مقدار کافی رشد نیافته، اصلا تشکیل نشده، خیلی کوچک است یا در محل نامناسبی در گردن قرار گرفته است.
- هورمون‌های تولیدی ضعیف‌اند و به درستی کار نمی‌کنند.
- استفاده از دارو‌های پرکاری تیروئید در دوران بارداری، منجر به کم کاری تیروئید مادرزادی در نوزاد شده که معمولا موقتی است.
- اختلال در سیستم عصبی موجب می‌شود که پیام تولید هورمون به غده تیروئید منتقل نشود.
- کمبود ید در رژیم غذایی مادر در دوران بارداری ممکن است علت این بیماری باشد.
- آنتی بادی‌های موجود در بدن مادر، مانع فعالیت غده تیروئید جنین شده است.

علائم کم کاری تیروئید در نوزادان:
1-  با این‌که نوزاد ظاهری طبیعی دارد، اما اندازه‌ی سرش کمی بزرگ است.
2- اگر این نوزادان دچار زردی باشند ممکن است زردی در آنها کمی طول بکشد.
3- این نوزادان دچار مشکلات تغدیه‌ای مانند بی‌اشتهایی هستند و به اندازه‌ی کافی شیر نمی‌خورند.
4- زبان بزرگ این نوزادان باعث ایجاد مشکلات تنفسی در آنها شده و سبب آکنه، وقفه‌ی تنفسی، تنفس صدا‌دار و انسداد بینی می‌شود.
5- ممکن است گریه‌های این بچه‌ها بی‌صدا باشد.
6- یبوست مقاوم به درمان دارند.
7- شکم بزرگ دارند.
8- دچار فتق نافی هستند.
9- پوست این نوزادان معمولا سرد است و عروق ریز قرمز در پوست‌شان مشخص است.
10- ممکن است نواحی تناسلی و اندام‌های آن ورم داشته باشند.
11- ممکن است عکس قلب‌شان در معاینه بزرگ باشد.
12- ممکن است دچار کم‌خونی باشند که به درمان جواب ندهد.
13- ممکن است آبریزش مداوم آب بینی داشته باشند.
14- معمولا خواب‌آلوده هستند.
15- دهان این بچه‌ها معمولا باز و زبان‌شان کمی بیرون است و دیر دندان درمی‌آورند.
16- تکامل استخوان این بچه‌ها ممکن است در عکس‌های رادیولوژی با تأخیر باشد.
17- 20 درصد از نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئیدی دچار کم‌شنوایی هستند.

برای تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان آزمایشی بر روی پاشنه پای او انجام می‌گیرد

نحوه تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان:
در اغلب کشورهای صنعتی و پیشرفته ظرف چند ساعت اول بعد از تولد یک نوزاد، آزمایشی بر روی پاشنه پای او انجام می‌گیرد (از پاشنه پای نوزاد خون گرفته می‌شود). غالباً این آزمایش تیروئید را تحت عنوان آزمایش PKU می‌نامند، زیرا علاوه بر آنکه یک آزمایش غربالگری برای کم کاری مادرزادی تیروئید به شمار می‌رود، بیماری‌های فنیل کتونوری (PKU) و گالاکتوسمی را نیز پوشش می‌دهد. بهتر است برای اطمینان بیشتر در زمان انجام این آزمایش از پرسنل بیمارستان بپرسید که آیا این آزمایش علاوه بر PKU، کم کاری تیروئید را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد یا خیر. در واقع این آزمایش خون زود هنگام، به عنوان مطمئن‌ترین راه برای تشخیص مادرزادی تیروئید در نوزادان شناخته می‌شود.

بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید در اغلب نوزادانی که به آن مبتلا هستند، هیچ گونه علائم مشخصی ایجاد نمی‌کند و ممکن است وجود این بیماری در نوزاد حتی تا چند ماه بعد از تولد هم تشخیص داده نشود. بنابراین بسیار ضروری است که ظرف 3 روز بعد از تولد نوزاد خود، حتماً نسبت به انجام آزمایش کم کاری تیروئید مادرزادی اقدام کنید. اگر غربالگری اولیه نشان داد که مقدار هورمون T4 و یا هورمون TSH در نوزاد بالاتر از حد طبیعی است، احتمالاً آزمایش‌های دیگری هم بر روی نوزاد شما انجام می‌گیرد تا بیماری کم کاری تیروئید در نوزاد تأیید شود.

معمولاً برای حصول اطمینان از صحت آزمایش اول، یک آزمایش خون دیگر نیز بر روی نوزاد انجام می‌شود. به علاوه یک آزمایش تصویربرداری با اشعه ایکس از پاهای کودک به عمل می‌آید تا وضعیت انتهای استخوان‌های پا در ناحیه زانو ارزیابی شود. در نوزادانی که مبتلا به کم کاری تیروئید باشند، معمولاً استخوان‌ها به طور کامل رشد نکرده‌اند. غالباً بعد از تشخیص کم کاری تیروئید، یک اسکن از غده تیروئید نوزاد گرفته می‌شود تا وجود ناهنجاری در شکل غده یا موقعیت نادرست آن و یا حتی عدم وجود غده مورد بررسی قرار گیرد. همه این آزمایش‌ها را می‌توان در زمانی که نوزاد هنوز در بیمارستان است، بر روی او انجام داد.

با وجود همه آزمایش‌هایی که در بالا شرح داده شد، باز هم لازم است که شما در مورد علائم کم کاری مادرزادی تیروئید اطلاعات لازم را داشته باشید. زیرا در موارد بسیار نادر ممکن است یک آزمایش بیمارستانی قادر به تشخیص کم کاری تیروئید مادرزادی نباشد و یا این آزمایش دقت لازم را نداشته باشد و یا حتی انجام این آزمایش به کلی فراموش شود. بنابراین اگر این احتمالات در مورد کودک شما صدق کند، آشنایی شما با علائم کم کاری تیروئید می‌تواند مزیت بسیار بزرگی برای سلامتی کودک شما باشد.

تأخیر در درمان کم کاری تیروئید در نوزادان تهدید بزرگی برای سلامتی او خواهد بود

درمان کم کاری تیروئید در نوزادان:
بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان شامل دو نوع دائمی و گذرا است به این صورت که در نوع گذرای بیماری که از حدود ۲ هفته تا ۳ سال طول می‌کشد، نیاز به درمان داشته و بعد از آن با شروع به کار تیروئید و تولید مقدار کافی هورمون، درمان قطع شده و دیگر نیاز به مصرف دارو نیست.

در نوع دائمی بیمار تا پایان عمر نیاز به مصرف دارو دارد و نباید دارو را قطع نماید، البته دوز دارو ممکن است بر اساس نیاز بیمار و آزمایش‌های هورمونی وی توسط پزشک کم و زیاد شود، اما قطع کامل نخواهد شد.

در صورت بروز بیماری در نوزاد، برای درمان بیماری فقط از قرص لووتیروکسین به این دلیل که راحت‌ترین راه جذب هورمون تیروئید از طریق سیستم گوارشی است استفاده می‌شود.

مقدار داروی تجویز شده توسط پزشک در قاشق خرد شده و در شیر مادر یا آب حل گردیده و به نوزاد خورانده می‌شود اما بهتر است نیم ساعت قبل از مصرف تا نیم ساعت بعد از آن کودک چیزی نخورد.

قرص لووتیروکسین نباید هم‌زمان با قطره آهن یا داروهای حاوی کلسیم و مولتی ویتامین مصرف شود و باید بین مصرف این دارو و قرص لیووتیروکسین حداقل ۴ الی ۳ ساعت زمان باشد.

بین مصرف قرص لووتیروکسین و شیرهای حاوی سویا (ایزومیل) نیز حداقل۲ – ۱ ساعت فاصله باشد زیرا می‌تواند جذب دارو را مختل کند.

پیشگیری از کم کاری تیروئید در نوزادان:
برای اینکه نوزاد دچار بیماری کم کاری تیروئید و عقب ماندگی ناشی از آن نشود، باید قبل از بارداری با مراجعه به پزشک و انجام آزمایش های مربوط به تیرویید، از سلامت تیروئید خود باخبر شد، در صورت ابتلا به بیماری های تیروئیدی، مادر قبل و در دوران بارداری باید به طور مستمر تحت نظر پزشک باشد و در صورت ابتلا به بیماری های تیروئیدی، در دوران بارداری خودسرانه داروهای مصرفی را قطع، کم و یا زیاد نکند. استفاده از نمک تصفیه شده یددار در پیشگیری از بروز مشکلات مربوط به کمبود ید موثر است.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته