اثرات آفتاب بر روی پوست

مجموعه: سلامت پوست

امواج « زیر قرمز » که حدود ۴۰% از نور خورشید را تشکیل داده و باعث انتقال حرارت خورشید به زمین می گردد .

اشعه « فرا بنفش » که بیشترین اثر را بر روی پوست انسان دارد . این اشعه از سه جزء اصلی A ، B ، C تشکیل شده است که هر کدام از این اجزا دارای اثرات مخصوصی می باشند.

اشعه فرابنفش نوع A مهمترین عامل ایجاد واکنش های حساسیتی نسبت به نور خورشید است. اشعه فرابنفش نوع B عامل اصلی ایجاد قرمزی پوست، آفتاب - سوختگی، افزایش رنگ پوست، پیری زودرس و سرطان های پوستی می باشد. همچنین این اشعه می تواند سبب تولید ویتامین D در پوست گردد.

اشعه فرابنفش نوع C معمولا" به سطح زمین نرسیده و توسط جو کره زمین جذب می گردد.

ـ عوامل مؤثر بر شدت تابش اشعه فرابنفش

شدت تابش اشعه فرابنفش تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرد که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود :

۱) زمان: بیشترین شدت این اشعه در ساعت های حوالی ظهر است که ناشی از عمودی تر تابیدن نور خورشید در این زمان می باشد ، بطوریکه ۶۵% اشعه فرابنفش در ساعتهای بین ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر به زمین تابیده می شود.

۲) ارتفاع: هرچه ارتفاع از سطح دریا بالاتر باشد ، شدت تابش اشعه فرابنفش نیز بیشتر خواهد بود که ناشی از کاهش میزان گردوغبار و دود موجود در هوا می باشد.

۳) عرض جغرافیایی: هرچه کمتر باشد ، شدت تابش اشعه فرابنفش بیشتر خواهد بود بطوری که این میزان در استوا از تمامی نقاط زمین بالاتر است .

۴) فصل: بیشترین شدت تابش اشعه فرابنفش را در فصل تابستان مشاهده می نمائیم که بعلت عمودی تر تابیدن نور خورشید در این فصل می باشد.

۵) رطوبت: میزان نفوذ اشعه فرابنفش در پوست مرطوب تقریبا" ۴ برابر بیش از پوست خشک است .

ـ عوارض پوستی ایجاد شده توسط اشعه فرابنفش

۱) آفتاب سوختگی:

حادترین و آشکارترین جزء بالینی تماس با اشعه فرابنفش ، قرمزی و آفتاب سوختگی پوست است که در عرض ۴-۳ ساعت پس از تماس با نور خورشید ایجاد شده و در طی ۲۴-۱۲ ساعت به بالاترین شدت خود می رسد. اشعه فرابنفش باعث تخریب DNA موجود در هسته سلولهای پوستی شده و به این ترتیب به سلولها صدمه می زند . علت ایجاد قرمزی پوست نیز آزادشدن واسطه های شیمیایی مختلف می باشد که از مهمترین آنها می توان به هیستامین اشاره نمود.

۲) برنزه شدن پوست:

اشعه فرابنفش با افزایش فعالیت تعداد سلولهای رنگدانه ساز پوستی می تواند باعث ایجاد برنزه شدن پوست گردد . این عمل معمولا" ۷۲-۴۸ ساعت پس از تابش نور خورشید ایجاد می شود که یکی از مکانیسم های دفاعی پوست برعلیه تشعشعات خورشیدی خواهد بود .

۳) پیری زودرس:

ارتباط بین پیری زودرس با تماس مداوم با نور خورشید، کاملا" به اثبات رسیده است. مشخص شده است که اشعه فرابنفش به تنهایی و یا در همراهی با اشعه زیر قرمز می توانند سبب تخریب الیاف کلاژن و الاستین موجود در پوست گردند . این الیاف عامل اصلی استحکام و کشش طبیعی پوست بوده و صدمه به آنها می تواند منجر به پیری زودرس پوست شود. به همین دلیل افرادی که دارای مشاغلی هستند که به مدت طولانی با نور خورشید تماس دارند ( مانند: کشاورزان، ماهیگیران و...) بسیار زودتر از سایر افراد دچار پیری پوست می گردند .

۴) بدخیمی های پوست:

عوامل متعددی در ایجاد بدخیمی های پوستی دخیل می باشند. امروزه مشخص شده است که شایع ترین عامل مؤثر بر روی این بدخیمی ها تابش نور خورشید می باشد. اشعه فرابنفش معمولا" با دو مکانیسم می تواند باعث ایجاد بدخیمی های پوستی شود. حالت اول تماس حاد و شدید با نور خورشید می باشد که مخصوصا" در افرادی که در سواحل دریا حمام آفتاب می گیرند دیده می شود. این آفتاب سوختگی های حاد و شدید معمولا" باعث نوعی بدخیمی بنام « ملانوم بدخیم » می شود.