فالش در خوانندگی و راه های رفع فالش خواندن

مجموعه: آکادمی هنر

اصطلاح فالش در موسیقی

فالش خواندن به اتفاقی گفته میشود که خواننده در حین خواندن یک یا چند نت را خارج از گام آهنگ بخواند و لحن موسیقیایی آهنگ را از بین ببرد. 

نتها همگی با فواصل استاندارد و ریاضی در موسیقی تعریف شده اند و در گامها ترتیب قرار گیری آنها گامها را نیز شکل میدهد. 

حال اگر خواننده ای این فواصل و فرکانسهای خواندن را رعایت نکند و نتی را بر حسب فرکانس خودش با حنجره اش نتواند به ارتعاش دربیاورد و بالاتر و پایینتر از آن نت را اجرا کند فــالش خواندن نام میگیرد.

مسئله ژوست بودن صدا و تشخيص آن چه بوسيله ساز و يا آواز، گوشهای قوی و كاركرده می طلبد. اكثر خوانندگان تازه كار كه هنوز پختگی صدا برايشان بوجود نيامده ، به اندازه يك الي دو كما (كـُــما coma = : اگر هر كدام از فواصل پرده ای ميان نت ها را به 9 قسمت تقسيم نماييم، يك قسمت از 9 قسمت را يك كـُما گويند.) در اتخاذ نت ها كم و بيش خطا دارند كه اين خطا (فالش خوانی) برای همه كس قابل درك و تفهيم نيست، مگر موسيقی دانهايی كه صداهای مطبوع ، سالهای سال در گوش آنها طنين افكنده است.

فالش یعنی خارج از گام

اصطلاح خارج خواندن :

حتما" شنيده ايد كه مثلا فلان خواننده در فلان قسمت آواز، خارج شد و يا خارج خواند كه بعضي ها اشتباها اين مسئله را با لغت فالش بكار می برند. اما از ديدگاه علمی - فيزيكی و اصطلاح رايج در موسيقی ، خارج خواندن و فالش خواندن دو مطلب جداگانه است.

گفته شد زمانيكه صدايی كاملا منطبق با نت مربوطه نباشد و ارتعاشات ايجاد شده ، حدود و نزديك بر انطباق آن نت باشد چه بالاتر و چه پايين تر، مي گوييم آن صدا فالش است ولی اگر نوازنده يا خواننده به هنگام آوازخوانی و يا اجرای نت های گام يكی از دستگاهها ، از يكی از نت های مرسوم و ثبت شده در گام آن دستگاه ، به هر دليل منحرف شود و نتی غير از نت گام موردنظر در روند كار خواننده يا نوازنده دخالت و خودنمايی كند، اصطلاحا" گفته ميشود خواننده خارج خواند يا نوازنده خارج زد.

اين مسئله موقعی برای خواننده پيش می آيد كه خواننده بدون در نظر گرفتن وسعت صدای خويش، در مايه های اوج و بالا بخواند و طبيعتا چون صدا، توانايی اجرای نت ها را در آن حد ندارد، از حالت اصلی خارج و منحرف ميگردد و براي شنونده هم ناخوشايند و نا مطلوب خواهد بود. بنابراين خواننده مجرّب و مسلــّـط قبل از آغاز آواز، حدود و وسعت صدايش را نسبت به آن دستگاه و يا آواز، شناسايی نموده و بر اساس آن گستره ، اتـّـخاذ مايه می نمايد تا در اوج خوانی از گام موردنظر منحرف نگردد و اين تسلط به آسانی بدست نمی آيد مگر با گوش دادن زياد و ممارستهای فراوان در هر گام و دستگاه ، كه با گذشت زمان گوشی قوی پيدا كرده و براحتی هر صدای ژوستی را از فالش ميتواند تشخيص دهد. 

 چگونه فالش آواز نخوانیم

روش‌های برطرف کردن فالش خواندن :

یکی از راه‌های رفع فالش خواندن این است که با پیانو (یا ساز‌های دیگری که دقیق کوک شده باشند) به تمرین خوانندگی مشغول شوید و همگام با نت‌های ساز شروع به خواندن کنید. یعنی صدای خود را با زیر و بمی صدای ساز هماهنگ کنید.

روش دیگر برای رفع فالشی صدا این است که صدای خود را هنگام تمرین ضبط کنید و بلافاصله پس از تمرین آن را گوش کنید تا متوجه قسمت‌هایی که فالش خوانده‌اید بشوید.

برای چک کردن کوک بودن صدا می‌توانید هنگام تمرین از دیاپازون استفاده کنید و هر نتی را که می‌خوانید کنترل کنید که آیا دقیقا با فرکانس اصلی خوانده شده است یا نه. در صورت کوک بودن نت خوانده شده چراغ دیاپازون سبز خواهد شد.

یکی از راه‌های رفع فالش خواندن این است که با پیانو به تمرین خوانندگی مشغول شوید 

روشهاي تمرين با دياپازون براي ورزيده شدن گوش و توانايي حسّ تشخيص :

دیاپازون وسیله ایست كه صداهای استاندارد نت های موسیقی بصورت ترتیبی(به فاصله نیم پرده از هم) از آن استخراج میشود. ساختار آن بصورت یك ساز دهنی مدوّر یا مستطیل شكل است. در نوع مدوّر، سوراخها در اطراف لبه آن تعبیه شده و نام هركدام از نت ها نیز روی صداهای مربوط به آن نت در لبه آن نوشته شده است.در دیاپازونهای مستطیل شكل، سوراخهای هركدام از نت ها در یك طرف آن تعبیه شده است. دیاپازونهای الكترونیكی پیشرفته كه درصد حساسیت آنها برای تولید و مقایسه اصوات، با مكانیزم داخلی خودشان به مراتب بیشتر از دیاپازون­های قدیمی است. تشخیص كم یا زیاد بودن فركانس نت ها تا حدّ كـُـما نیز برای این نوع دیاپازون­ها امكان­پذیر است.

1- بصدا در آوردن نت هاي تعبيه شده در دياپازون و ادا كردن همان نت ها با همان ترتيب و توالی بوسيله حنجره (بهتر است تمرين از نت Do شروع شود.) و تكرار اين عمل تا آنجايی كه گوش حالتی قوی پيدا نموده بطوريكه به مجرد شنيدن فركانس و تطابق آن با يكی از نت ها، فورا نت مذكور با حنجره ادا شود.

2- تمرين نت های اصلی (نت های گام ماهور Do = Do - Re - Me - Fa - Sol - La - Ci ) تا موقعی كه نت های مذكور بصورت گام بالارونده و پايين رونده با توانايی هر چه بيشتر اجرا شود.

3- تمرين نت های اصلی همراه با نت های ديـز (نيم پرده بالارونده)و بمُل(نيم پرده پايين رونده) آنها كه روي دياپازون حك شده است. اين مرحله از تمرينات ، دقت عمل بيشتري را مي طلبد چرا كه فواصل طبيعي در ذهنيت انسان بهتر جای می گيرد و فواصل غير طبيعی (نيم پرده ها و ربع پرده ها)احتياج بيشتری دارد تا در ذهن ثبت شود.

4- بعد از تمرين نيم پرده اي( تمرين شماره 3) نوبت تمرينات ربع پرده اي است كه در اين مرحله آوازخوان بايستي كاملا" گوشی قوی داشته باشد و با دقت و ظرافت خاصی به تمرين بپردازد. برای تمرين اين مرحله، بايستی از ساز ايرانی استفاده نمود. (اين تمرين مخصوص آوازخوانان موسيقي ايرانی است چرا كه موسيقی غربی فاقد ربع پرده است.)

5 - با سپری شدن مراحل فوق، نوبت به تمرين گامهای مختلف بعد از گام ماهور ميرسد كه براي انجام اين مرحله بايستی از دياپازونی با فواصل ربع پرده ای (ساز ايرانی) استفاده نمود و يا برای نتيجه گيری بهتر، بايد از يك نوازنده و يا كسی كه با گامها آشنايی كامل داشته باشد كمك گرفت.

6 - اجرای هر يك از گامها را بر مبناي يك نت« اعمّ از : نت اصلي = بكار ، نيم پرده ها = ديز و بمُـل ، ربع پرده ها = سري(ربع پرده بالارونده) و كُـرُن(ربع پرده پايين رونده) » ، كه بر اساس آن نت(تونيك) گام را بسته ،به نت اُكتاو گام موردنظر رسيده (بصورت بالارونده ) و در برگشت به نت تونيك مراجعت شود (بصورت پايين رونده ). به نظر ساده می آيد ولی در عمل اهميت كار مشخص ميگردد و بايستی به كسي كه تمام اين مراحل بخصوص همين مرحله ششم را با موفقيت پشت سر بگذارد تبريك گفت.

7 - مرحله نهايی اينكه آوازخوان بعد از انجام تمرينات فوق، داراي چنان گوش قويی خواهد بود كه با تشخيص نت اوليه هر مايه، بتواند براحتي از گامی به گام ديگر وارد شود و بطور كلی مركب خوانی را به سادگی اجرا نمايد. همچنين با تشخيص نت اوليه ، بقيه گام را در ذهن تداعی نموده و حدود و گستره آنرا با صدای خويش مقايسه نمايد و در صورت مطلوب بودن در آن مايه آوازخوانی نمايد.

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته